Mija półmetek Sejmu X kadencji

Mija półmetek Sejmu X kadencji. Sejm X kadencji to scena politycznych dramatów i gorących sporów, które rozgrzewają kraj do czerwoności. Od zgaszonej chanukowej menory, przez masowe protesty rolników, aż po wotum zaufania dla rządu. Półmetek kadencji Izby, to czas podsumowań, ale też znaków zapytania. Jakie ustawy zatrzymały się w „martwym punkcie”? Kto błysnął, a kto zawiódł? I co politycy planują na kolejne miesiące? Sejm X kadencji osiągnął półmetek swojej działalności. Przez 39 posiedzeń i 116 dni obrad, posłowie podjęli wiele kluczowych decyzji, mierząc się jednocześnie z głośnymi protestami, kontrowersjami i opóźnieniami w pracach nad ważnymi ustawami. Jak wygląda bilans dotychczasowej kadencji?

Burzliwe wydarzenia i polityczne napięcia w Sejmie

Sejm X kadencji nie szczędził emocji. Już w grudniu 2023 r. media obiegła wiadomość o incydencie, gdy poseł Konfederacji Grzegorz Braun zgasił gaśnicą chanukową menorę podczas obrad. Marszałek Sejmu Szymon Hołownia potępił to jako „akt chamstwa, dewiacji i głupoty”, a sprawa trafiła do prokuratury. To nie jedyne „wyskoki” posła. Wśród nich znalazły się m.in. naruszenie nietykalności Łukasza Szumowskiego, zniszczenia choinki bożonarodzeniowej czy sprzętu nagłaśniającego o wartości 2569 zł na szkodę Niemieckiego Instytutu Historycznego, czy pozbawienie wolności lekarki w szpitalu w Oleśnicy.

W kolejnych miesiącach polityczne napięcia rosły — byli posłowie PiS, Mariusz Kamiński i Maciej Wąsik , próbowali wejść do Sejmu siłą, a rolnicy z Związku Rolniczego ORKA przez dwa tygodnie protestowali, domagając się rozmów z premierem Donaldem Tuskiem w sprawie Zielonego Ładu.

W kwietniu doszło do ostrej wymiany zdań między liderem PiS Jarosławem Kaczyńskim a posłem KO Romanem Giertychem, co spotkało się z szerokim echem w mediach społecznościowych. Giertych zwrócił się do Kaczyńskiego per „Jarku" i poprosił, by „usiadł i się uspokoił”, zachęcił też lidera PiS, by zwracał się do niego „wuju". Kaczyński odpowiedział: „nie jestem z tobą po imieniu, łobuzie”.

W maju media społecznościowe obiegły zdjęcia niemal pustej sali plenarnej podczas wystąpienia pełnomocnika rządu ds. osób z niepełnosprawnościami, Łukasza Krasonia . Mimo trwających prac nad ustawą o asystencji osobistej niemal nikt z posłów nie uczestniczył w dyskusji.

W listopadzie 2024 roku radość wśród posłów PiS i Konfederacji wywołały wybory prezydenckie w USA – podczas posiedzenia wstali oni z miejsc i skandowali „Donald Trump” .

Wotum zaufania i polityczne decyzje na półmetku

Tuż przed wakacyjną przerwą parlamentarną, w lipcu br., Sejm przeprowadził głosowanie nad wotum zaufania dla Rady Ministrów, po którym nastąpiła rekonstrukcja rządu . Premier Donald Tusk uzyskał poparcie Sejmu 11 czerwca, po ponad siedmiogodzinnej debacie, w której zabrało głos 267 posłów. – Moją intencją nie było pokazanie, że mam większość, lecz przecięcie spekulacji, czy rząd się utrzyma – skomentował premier.

W ramach rekonstrukcji powołano nowych ministrów: Marcina Kierwińskiego ( MSWiA ), Martę Cienkowską (kultura), Waldemara Żurka (sprawiedliwość), Miłosza Motykę (energetyka) oraz Jolantę Sobierańską-Grendę (zdrowie). Szef MSZ , Radosław Sikorski , objął stanowisko wicepremiera.

Posłowie pozbawieni immunitetów

Od początku kadencji Sejm wyraził zgodę na pociągnięcie do odpowiedzialności karnej ośmiu posłów na podstawie 11 wniosków. Dotyczyły one m.in. Grzegorza Brauna , Zbigniewa Ziobry , Jarosława Kaczyńskiego , Michała Wosia i Marcina Romanowskiego . Ten ostatni – były wiceminister sprawiedliwości – w grudniu 2023 roku uzyskał azyl na Węgrzech. Zarzuca mu się udział w zorganizowanej grupie przestępczej.

Na ostatnim przed wakacjami posiedzeniu Sejmu w dniu 5 sierpnia, mają zostać rozpatrzone jeszcze dwa wnioski dotyczące Antoniego Macierewicza i Romana Friitza (o ile wpłynie wniosek do z komisji).

Czytaj także: Wszystko już jasne. Tak wygląda nowy skład rządu po rekonstrukcji

Legislacyjne wyzwania: ustawowe „martwe punkty”

Od 13 listopada 2023 r. do 1 sierpnia 2025 r. w Sejmie zarejestrowano 492 projekty ustaw, z czego 258 zostało uchwalonych. Najwięcej inicjatyw wniósł rząd (269), a 184 projekty pochodziły od posłów. Średnio na każdym posiedzeniu uchwalano siedem ustaw.

Jednak prace nad kluczowymi projektami toczą się wolniej niż zapowiadano. Od wielu miesięcy niezmienny pozostaje tercet ustaw , którymi miał się zająć Sejm, jednak prace nad nimi albo utkwiły w martwych punktach, albo idą zdecydowanie wolniej niż zapowiadano.

· Dekryminalizacja aborcji

Jednym z zablokowanych projektów jest ten dotyczący częściowej dekryminalizacji aborcji , który nie uzyskał sejmowej większości w lipcu ubiegłego roku. W sierpniu br. współprzewodniczący Nowej Lewicy, Włodzimierz Czarzasty , wrócił do tematu i zapowiedział, że chce do końca roku uregulować kwestie zarówno związków partnerskich (według źródeł PAP priorytet), jak i dostępu do aborcji.

W sejmowej komisji nadzwyczajnej znajdują się cztery projekty poselskie dotyczące aborcji . Są to: projekt Lewicy ws. częściowej dekryminalizacji aborcji, który w lipcu ubiegłego roku nie uzyskał większości, dwa projekty (Lewicy i KO) wprowadzające możliwość aborcji do 12. tygodnia na życzenie kobiety oraz projekt ówczesnej Trzeciej Drogi dotyczący powrotu do tzw. kompromisu aborcyjnego. Prace nad tymi projektami zostały wstrzymane na czas kampanii przed wyborami prezydenckimi.

Według szefowej komisji nadzwyczajnej ds. rozpatrzenia projektów aborcyjnych, Doroty Łobody (KO), propozycje zmian prawa aborcyjnego są gotowe i mogą zostać pozytywnie zaopiniowane w każdej chwili – brakuje jedynie porozumienia liderów koalicji co do ich poparcia. Jak jednak zauważyła Łoboda: na końcu tej drogi i tak stoi prezydent .

Czytaj także: Wiejska 9. Tu nie obowiązuje zakaz aborcji

· Asystencja osobista

Drugą ustawą jest ta o asystencji osobistej , która znalazła się w umowie koalicyjnej obecnej władzy. Projekt ministerstwa rodziny jest dostępny na stronach Rządowego Centrum Legislacji od grudnia 2024 r.

Premier Donald Tusk, pytany o prace nad projektem pod koniec lipca podczas spotkania z mieszkańcami Pabianic przekazał, że prace trwają, ale dodał: „ chcę też powiedzieć słowo prawdy o tym, co jest w tej chwili możliwe”. Wyjaśnił, że wyzwaniem jest obecnie zwiększenie wydatków na zbrojenia oraz poziom deficytu budżetowego. Trzy dni później, przed posiedzeniem Rady Ministrów, wrócił do tematu i zapewnił, że projekt rządowy dotyczący asystencji osobistej zostanie złożony w Sejmie.

W izbie procedowany jest także prezydencki projekt ustawy o asystencji osobistej osób z niepełnosprawnościami, który w październiku 2024 r. został skierowany do Komisji Polityki Społecznej i Rodziny.

Czytaj także: Ustawa o asystencji osobistej. Hołownia: Obietnica musi zostać dowieziona

· Ustawy o zawodzie psychologa i psychoterapeuty

Tercet zamyka projekt ustaw o zawodzie psychologa i zawodzie psychoterapeuty – odpowiedź na próżnię prawną, która trwa od ponad dwóch dekad. Obecna ustawa o zawodzie psychologa z 2001 r. w praktyce nie funkcjonuje z powodu licznych wad.

Na początku lipca Sejm skierował do komisji oba projekty – rządowy o zawodzie psychologa oraz samorządzie zawodowym psychologów do komisji polityki społecznej i rodziny oraz do komisji zdrowia, a poselski o zawodzie psychoterapeuty i samorządzie zawodowym do komisji zdrowia.

Poselski projekt ustawy o zawodzie psychoterapeuty wpłynął do Sejmu w lutym br. Przedstawiło go wspólnie 120 posłów KO, Lewicy, PSL-TD i Polski 2050-TD. Nad treścią projektu pracowali przedstawiciele środowiska psychoterapeutów w Polsce. W konsultacjach społecznych wzięło udział 7575 uczestników, którzy zgłosili ponad 30 tys. uwag.

Za odrzuceniem projektu opowiedziały się m.in.: Porozumienie Rezydentów OZZL, Naczelna Rada Pielęgniarek i Położnych oraz Naczelna Izba Lekarska. Zdaniem samorządu lekarskiego projekt nie gwarantuje standardów bezpieczeństwa i jakości dla pacjentów. W międzyczasie poparcie dla projektu wycofali niektórzy posłowie, m.in. Katarzyna Ueberhan z Lewicy.

Czytaj także: Sejm: Nowelizacja Kodeksu karnego i zmiany w zawodzie psychologa

Efektywność pracy Sejmu

Do tej pory S ejm X kadencji zebrał się na 39 posiedzeniach i obradował przez 116 dni. Komisje spotkały się 2449 razy, z czego stałe 2201, nadzwyczajne 81 razy, a śledcze 167.

Od 13 listopada 2023 roku do 1 sierpnia 2025 roku w Sejmie zarejestrowano 492 projekty ustaw, z czego: 34 w 2023 roku, 253 w 2024 roku i 205 w 2025 roku. Z tych projektów uchwalono 258 ustaw, co daje średnio siedem ustaw na każde posiedzenie Sejmu.

Najwięcej inicjatyw ustawodawczych zostało wniesionych przez Radę Ministrów - 269, z czego 54 to projekty w toku. 184 projekty zostały wniesionych przez grupę posłów , a 15 przez komisje sejmowe . 14 inicjatyw ustawodawczych przedstawili obywatele , pięć prezydent Andrzej Duda i pięć Senat .

Do Sejmu w tym czasie trafiły także 152 projekty uchwał.

Czytaj także: Ustawa o związkach partnerskich. Projekt trafił do Sejmu

Aktywność posłów

Ani jednego głosowania podczas X kadencji Sejmu nie opuścili poseł M ichał Krawczyk i Małgorzata Pępek (oboje z Koalicji Obywatelskiej). Niewiele mniej, bo raz nieobecnych na głosowaniach było ośmioro posłów KO, jeden poseł z Polski 2050 i jeden z PSL. Z drugiej strony do posłów, którzy mają najmniejszą frekwencję zalicza się Zbigniew Ziobro ( PiS ), który uczestniczył w 17,6 proc. głosowań. Poniżej 50 proc. frekwencji ma również Marcin Romanowski (były wiceminister sprawiedliwości i poseł PiS w grudniu 2023 r. uzyskał azyl na Węgrzech), Donald Tusk (KO) i Danuta Jazłowiecka (KO).

Rekordzistą pod względem wypowiedzi na posiedzeniach Sejmu jest Witold Tumanowicz z Konfederacji (680) i Jarosław Sachajko z Republikanów (605). Kolejni posłowie w czołówce mają na swoim koncie od 219 do 367 wypowiedzi. Na drugim końcu statystyki znajdują się posłowie, którzy wypowiedzieli się zaledwie raz od 13 listopada 2023 r. Zalicza się do nich Szymon Hołownia (Polska 2050), Andrzej Gut-Mostowy (PiS), Zbigniew Rau (PiS) i Mirosława Stachowiak-Różecka (PiS).

Dwóch posłów z PiS , Grzegorz Lorek i Waldemar Andzel , wygłosiło razem więcej oświadczeń (223), niż 103 innych posłów z różnych klubów , którzy wygłosili od jednego do trzech oświadczeń. Marcin Józefaciuk z KO złożył 99 oświadczeń, a Barbara Bartuś z PiS 98.

Sprawozdania przedstawiło 152 posłów i posłanek, z czego najwięcej z nich Patryk Jaskulski z KO (19) i Katarzyna Ueberhan z Lewicy (18). Po jednym sprawozdaniu złożyło 42 posłów.

Rekordzistą w obecnej kadencji Sejmu, do którego skierowano 1007 interpelacji, jest prezes Rady Ministrów Donald Tusk. Najwięcej interpelacji złożył poseł PiS Dariusz Matecki (822), poseł Republikanów Jarosław Sachajko (508) i poseł PiS Michał Woś (480). Po jednej interpelacji zgłosiło 18 posłów.

Zgodnie z danymi dostępnymi na stronie Sejmu, co czwarty poseł X kadencji nie ma doświadczenia parlamentarnego (137 posłów).

Czytaj także: Ci posłowie się nie przepracowują. Opuścili najwięcej głosowań

Najdłuższy staż parlamentarny, wiek posłów

Z jednokadencyjnym stażem w Sejmie zasiada 106 posłów, a z dwukadencyjnym – 95. Najdłuższy staż, obejmujący osiem kadencji, mają Jarosław Kaczyński (PiS) oraz Marek Sawicki (PSL), którzy po raz dziewiąty zasiadają w ławach sejmowych. Dotychczas tylko jedna osoba spędziła w Sejmie pełne dziewięć kadencji – była to Iwona Śledzińska-Katarasińska (KO), która nieprzerwanie zasiadała w Sejmie od 1991 roku. W wyborach 2023 r. nie udało jej się zdobyć mandatu. Iwona Śledzińska-Katarasińska zmarła 1 stycznia 2024 roku .

Średnia wieku posłów wynosi 53 lata . 32,39 proc. ma ponad 60 lat, na kolejnym miejscu są posłowie w grupie wiekowej 40-49 lat (stanowią oni 28,7 proc.), kolejni są posłowie w wieku 50-59 lat (24,57 proc.). Najmłodszym posłem X kadencji Sejmu jest Aleksandra Kot z Koalicji Obywatelskiej (25 lat), a najstarszym Tadeusz Samborski z Polskiego Stronnictwa Ludowego (80 lat).

Kobiety stanowią 31,3 proc. Sejmu (144), gdzie najwięcej ich jest w KO (66 kobiet). Resztę Sejmu stanowią mężczyźni , jest ich 316 i stanowią 68,7 proc. posłów.

W tej kadencji najwięcej mandatów uzyskało PiS, tuż za tą formacją plasuje się KO, potem Polska 2050, PSL, Lewica, Konfederacja, Razem, Wolni Republikanie, Konfederacja Korony Polskiej; do tego dwoje posłów niezrzeszonych.

Ostatnie posiedzenie i Zgromadzenie Narodowe

Posiedzenie 4-5 sierpnia będzie ostatnim przed wakacyjną przerwą. 6 sierpnia odbędzie się Zgromadzenie Narodowe przed którym przysięgę prezydencką złoży Karol Nawrocki .

Czytaj także: Wieczory z filmem europejskim. Plenerowe kino wraca do Sejmu