W programie uczestniczą prawie 4 miliony osób. PPK, czyli Pracownicze Plany Kapitałowe, to program umożliwiający odkładanie środków niezależnie od systemu ZUS. Na oszczędności składają się trzy strony: pracownik, pracodawca i państwo. Wypłata wszystkich zgromadzonych środków jest możliwa po ukończeniu 60. roku życia, a wcześniej – w dwóch przypadkach. Wyjaśniamy, jak działa PPK. Z danych wdrażającego program Polskiego Funduszu Rozwoju wynika, że w maju 2025 roku liczba aktywnych uczestników PPK wynosiła 3,86 mln, a wartość aktywów PPK przekroczyła 38 mld zł. Oznacza to, że w programie bierze udział ponad połowa uprawnionych do tego osób.PPK – co to jest?PPK to dobrowolny system długoterminowego oszczędzania wprowadzony w Polsce w 2019 roku. Jego celem jest budowanie prywatnych oszczędności emerytalnych pracowników przy wsparciu pracodawcy oraz państwa, ale niezależnie od systemu ZUS. Nadzór nad programem sprawuje Komisja Nadzoru Finansowego.Początkowo przyłączać się do niego mogli wyłącznie pracownicy dużych przedsiębiorstw (zatrudniających ponad 50 osób), a od 2021 roku objęte są nim wszystkie firmy, również mikroprzedsiębiorstwa. Zobacz też: Babciowe, czyli pomoc dla... rodziców. Nawet dwa tys. zł miesięcznieJak działa PPK?Mówiąc najprościej, PPK to forma zbiorowego oszczędzania, w której uczestniczą trzy strony: pracownik, pracodawca i państwo. Pracownik i pracodawca co miesiąc odkładają określoną część wynagrodzenia brutto, a Skarb Państwa co roku dokłada do tej kwoty swoje składki. Pracownik wpłaca na PPK 2 proc. swojego wynagrodzenia (może dobrowolnie podnieść składkę do 4 proc.), pracodawca przelewa 1,5 proc. jego wynagrodzenia (też może zwiększyć składkę do 4 proc.), a państwo zapewnia 250 zł wpłaty powitalnej i 240 zł dopłaty rocznej.Przykładowo: przy wynagrodzeniu 5000 złotych brutto pracownik wpłaca co miesiąc 100 zł, a pracodawca dokłada od siebie 75 zł.Środki są prywatne i gromadzone na indywidualnym koncie uczestnika w wybranym funduszu inwestycyjnym, zarządzanym przez instytucję finansową.PPK – kto może przystąpić?W programie uczestniczyć mogą wszystkie osoby zatrudnione na podstawie umowy o pracę lub innego dokumentu uprawniającego do ubezpieczeń społecznych, które mają od 18 do 70 lat.Osoby w wieku 18–55 lat zapisywane są do PPK automatycznie, natomiast osoby powyżej 55. roku życia mogą przystąpić na własny wniosek. Udział w programie jest dobrowolny, więc w każdym momencie można z niego zrezygnować.Czytaj także: Unia Europejska chce skończyć z dopłatami za bagaż. Linie grożą podwyżkamiPPK – jak i kiedy można wypłacić pieniądze?Środki gromadzone w ramach PPK pozostają własnością uczestnika programu. Wypłacić je można po ukończeniu 60. roku życia. Wcześniejsza wypłata wszystkich środków jest możliwa w dwóch przypadkach: poważnej choroby uczestnika, jego małżonka lub dziecka, a także potrzeby opłacenia wkładu własnego na zakup mieszkania (w przypadku osób do 45. roku życia). Jeśli chodzi o wkład własny, można wypłacić do 100 proc. zgromadzonych oszczędności na ten cel, ale wypłacona kwota podlega obowiązkowemu zwrotowi na rachunek PPK w ciągu maksymalnie 15 lat od daty wypłaty.W razie śmierci uczestnika programu środki podlegają dziedziczeniu – mogą trafić do małżonka, dziecka lub innej wskazanej osoby.PPK a podatek od zysków kapitałowychJeśli uczestnik nie ukończył 60 lat i nie wystąpiła żadna ze wskazanych powyżej sytuacji, wypłata też jest możliwa, tyle że wiąże się z utratą części środków. Na konto uczestnika trafia to, co wpłaci on sam, oraz 70 proc. składek pracodawcy (30 proc. jest przekazywane na konto uczestnika w ZUS). Przepadają dopłaty od państwa. W dodatku trzeba zapłacić podatek od zysków kapitałowych.Istnieje jednak luka prawna. Opcja, którą wielu ekspertów wskazuje jako najkorzystniejszą finansowo, to jednorazowa wypłata 25 proc. środków i pozostałe 75 proc. w co najmniej 120 ratach miesięcznych. Takie rozwiązanie pozwala uniknąć płacenia podatku od zysków kapitałowych (19 proc.). Ministerstwo Finansów rozważa wprowadzenie przepisów, które ograniczałyby możliwości wcześniejszej wypłaty środków.Zobacz również: Jak skorzystać z wakacji od ZUS? Przysługują wielu przedsiębiorcomPPK – czy warto przystąpić?Zwolennicy oszczędzania w ramach PPK podkreślają, że w ramach tego programu można zgromadzić przy pensji 5000 zł brutto grubo ponad 200 tys. zł w ciągu 30 lat. Chwalą też elastyczność programu, umożliwiającego wcześniejszą wypłatę środków w wyjątkowych sytuacjach. Z kolei krytycy PPK wskazują na ryzyko inwestycyjne, które może obniżyć wartość oszczędności w okresach bessy na rynkach finansowych. Zwracają też uwagę na obniżenie pensji netto przez składki oraz konieczność zwrotu środków wypłaconych na cele mieszkaniowe.