Patroni roku 2026. Senat zdecydował. Kto został patronem 2026 r.? Andrzej Wajda, Jerzy Giedroyć, Elżbieta Róża Czacka, Robotnicze Protesty Czerwca 1976, miasto Gdynia

Kto jeszcze został uhonorowany przez izbę wyższą? Senat podjął uchwały ustanawiające patronów roku 2026. Wśród nich znaleźli się: Andrzej Wajda, Jerzy Giedroyć, bł. Matka Elżbieta Róża Czacka, a także miasto Gdynia oraz Robotnicze Protesty Czerwca 1976. Patronat roku to forma wyróżnienia, w której Sejm lub Senat ogłasza dany rok rokiem osoby lub wydarzenia, które mają szczególne znaczenie dla polskiej historii, kultury lub społeczeństwa. Rok Andrzeja Wajdy

W setną rocznicę urodzin i dziesiątą rocznicę śmierci Andrzeja Wajdy , Senat RP jednogłośnie ustanowił rok 2026 Rokiem Andrzeja Wajdy. W uchwale podkreślono, że nie sposób wyobrazić sobie polskiej kultury bez jego twórczości i postawy obywatelskiej .

Za uchwałą opowiedziało się jednogłośnie 85 senatorów.

Andrzej Wajda był jednym z najwybitniejszych polskich reżyserów , współtwórcą polskiej szkoły filmowej i kina moralnego niepokoju – zaznaczono w uchwale. Jego filmy, takie jak „Popiół i diament”, „Człowiek z marmuru” i „Człowiek z żelaza”, trwale wpisały się w historię polskiego kina i miały duży wpływ na społeczną świadomość , zwłaszcza w kontekście rodzącej się „Solidarności”. Otrzymał liczne nagrody, w tym Oscara za całokształt twórczości, Złotą Palmę w Cannes i Order Orła Białego.

Senat podkreślił, że Wajda był nie tylko artystą, ale i obywatelem – organizatorem narodowej wyobraźni i ambasadorem polskiej kultury na świecie . „Senat RP uznaje, że tworzymy swą teraźniejszość i przyszłość »stojąc na ramionach gigantów« i nie wyobraża sobie polskiej kultury bez dzieł i osoby tego wybitnego artysty”.

Czytaj także: Rezerwat przyrody nazwano imieniem WOŚP. Ma to związek z finałową aukcją

Rok Jerzego Giedroycia

Senat ustanowił rok 2026 Rokiem Jerzego Giedroycia, aby uczcić 120. rocznicę jego urodzin oraz upamiętnić jego niezwykły wkład w kształtowanie polskiej myśli politycznej i kultury XX wieku.

Senat w ten sposób oddaje hołd „jednemu z najważniejszych myślicieli politycznych XX wieku" – napisano w uchwale. Giedroyć był założycielem paryskiej „Kultury” oraz Instytutu Literackiego, który stał się ważnym ośrodkiem życia intelektualnego i kulturalnego Polonii. Jako redaktor „Kultury” propagował idee wolności, demokracji i pluralizmu, a jego koncepcja „Polski w Europie” podkreślała znaczenie współpracy z sąsiadami, w tym Ukrainą, Litwą i Białorusią.

Giedroyć miał również duży wpływ na o pozycję demokratyczną w Polsce w latach 80. , a jego idee miały istotne znaczenie w okresie transformacji ustrojowej. W ciągu swojego życia walczył o niepodległość Polski, promując wizję kraju tolerancyjnego, nowoczesnego, ale jednocześnie szanującego tradycje narodowe.

Zmarł w 2000 roku, pozostawiając po sobie bogaty dorobek intelektualny, który wciąż inspiruje współczesnych intelektualistów i twórców. Uchwała przypomina, że jego dziedzictwo trwa w pamięci kolejnych pokoleń, a jego idee są nadal aktualne i stanowią cenne źródło wiedzy o powojennej Polsce oraz jej relacjach z Europą.

Czytaj także: Międzynarodowe Targi Książki w Warszawie. „Tysiące autorów i stoisk”

Rok Błogosławionej Matki Elżbiety Róży Czackiej

Senat ustanowił rok 2026 Rokiem Błogosławionej Matki Elżbiety Róży Czackiej, prekursorki polskiej tyflologii, w uznaniu jej niezwykłej działalności na rzecz osób niewidomych .

Urodzona w 1876 roku w Białej Cerkwi, Róża Czacka już w młodym wieku utraciła wzrok, jednak nie poddała się trudnościom losu. Po utracie wzroku, rozpoczęła naukę alfabetu Braille’a i odbyła liczne podróże po Europie, by zapoznać się z nowoczesnymi metodami wspierania osób niewidomych.

Róża Czacka była również w bliskiej współpracy z przyszłym prymasem Polski, Stefanem Wyszyńskim. W czasie II wojny światowej, oboje angażowali się w pomoc dla powstańców warszawskich oraz niewidomych . W uznaniu jej zasług, została odznaczona najwyższymi odznaczeniami państwowymi, a pośmiertnie odznaczona Krzyżem Wielkim Orderu Odrodzenia Polski.

Matka Elżbieta Róża Czacka zmarła w 1961 roku w Laskach, pozostawiając trwały ślad w historii polskiej pomocy osobom niewidomym. Beatyfikowana została w 2021 roku. Jej życie i praca są nadal inspiracją. Uchwała Senatu podkreśla jej niezłomną służbę, której celem była poprawa losu osób niewidomych w Polsce.

Czytaj także: Fałszerstwa relikwii w Kościele. „Można sprzedać, można zarobić”

Rok Robotniczych Protestów Czerwca 1976

Senat ustanowił rok 2026 Rokiem Robotniczych Protestów Czerwca 1976, składając hołd ofiarom represji oraz wszystkim, którzy z odwagą walczyli o niepodległość Polski , biorąc udział w manifestacjach.

W czerwcu 1976 roku w odpowiedzi na drastyczne podwyżki cen artykułów spożywczych, robotnicy z Radomia, Ursusa, Płocka i innych miast podjęli protesty, które objęły 24 województwa. Władze, po raz pierwszy w czasie rządów komunistycznych, były zmuszone wycofać się z zapowiedzianych podwyżek, co stanowiło wyłom w systemie.

Protesty Czerwca 1976 r. były początkiem konsolidacji opozycji i stworzenia ruchów, które ostatecznie przyczyniły się do obalenia komunizmu w Polsce i w innych krajach bloku wschodniego. Bezpośrednio po tych wydarzeniach powstał Komitet Obrony Robotników, a rok później Ruch Obrony Praw Człowieka i Obywatela.

W sumie zatrzymano ponad 900 osób, wielu z nich poddano brutalnym torturom, a sądy komunistyczne wydawały surowe wyroki. Radom do dziś zmaga się z konsekwencjami tamtych decyzji, zarówno ekonomicznymi, jak i społecznymi.

Senat w uchwale podkreślił, że pamięć o tych wydarzeniach, przez lata bagatelizowanych przez władze PRL , jest kluczowa dla przekazania prawdy historycznej kolejnym pokoleniom. Uchwała ma na celu przywrócenie właściwego miejsca wydarzeniom z czerwca 1976 roku, które były początkiem drogi do odzyskania wolności, solidarności i godności przez Polaków . W 50. rocznicę tych protestów Senat uznał je za ważny krok na drodze do niepodległości, składając hołd wszystkim ofiarom represji, ich rodzinom oraz wszystkim, którzy walczyli o sprawiedliwość społeczną.

Czytaj także: Skarby PRL. Wyrzucano je na śmietnik, dziś słono kosztują

Rok Miasta Gdyni

W uznaniu zasług Gdyni dla rozwoju gospodarczego i przemian ustrojowych Polski, Senat jednogłośnie uchwalił, że rok 2026 będzie Rokiem Miasta Gdyni – w setną rocznicę nadania jej praw miejskich. Decyzja podkreśla symboliczne znaczenie Gdyni jako nowoczesnego miasta, które z małej wioski rybackiej stało się jednym z najważniejszych portów morskich Europy .

W uchwale przypomniano kluczowe momenty w historii miasta – m.in. to, że po odzyskaniu niepodległości po 1918 roku, stała się miejscem budowy strategicznego portu morskiego. Wspomniano o dynamicznym rozwoju miasta w latach 30., a także o tragicznych wydarzeniach II wojny światowej, podczas której miasto poniosło ogromne straty – tysiące mieszkańców zostało deportowanych lub zamordowanych, a infrastruktura portowa i stoczniowa została zniszczona.

W uchwale przypomniano tragiczne wydarzenia tzw. Czarnego Czwartku z grudnia 1970 r. , gdy „uzbrojone oddziały wojska i milicji otworzyły ogień do idących rano do pracy bezbronnych stoczniowców”, a także o udziale Gdyni w narodzinach „Solidarności” .

Dziś Gdynia to nowoczesne miasto z ćwierć milionem mieszkańców, ważny ośrodek akademicki i kulturalny, łączący tradycję z innowacyjnością. Rok 2026 ma być czasem refleksji nad jej historią i impulsem do dalszego rozwoju.

Czytaj także: Spodek wpisany do rejestru zabytków województwa śląskiego