Kościół jest gotowy. Katolicyzm nie zaczął się jako „biała” religia. Narodził się na wschodnim wybrzeżu Morza Śródziemnego, a jego pierwsze ścieżki prowadziły przez Afrykę i Azję, zanim na dobre zakorzenił się w Europie. Trzech wczesnych biskupów Rzymu – Wiktor I, Milcjades i Gelazy I – pochodziło z Afryki i zostali kanonizowani. Ich historia przypomina, że papiestwo nigdy nie było z definicji „europejskie”. A jednak od średniowiecza aż po pontyfikat zmarłego niedawno Franciszka (który mimo że pochodził z Argentyny, był synem włoskich imigrantów), papieże pochodzili wyłącznie z Europy. Dlaczego tak długo i tak konsekwentnie unika się kandydatów z innych kontynentów? I czy tegoroczne konklawe, w którym bierze udział aż 135 elektorów, może to wreszcie zmienić?Dlaczego zawsze Europejczyk?Odpowiedź nie tkwi wyłącznie w kolorze skóry, lecz w historii, logistyce i strukturze władzy.Europa przez wieki była centrum świata katolickiego – politycznym, demograficznym i administracyjnym. Przed epoką kolei i parowców, dotarcie do Rzymu z innych kontynentów było ekstremalnie trudne. Kto nie zdążył na czas, był po prostu wykluczony z konklawe. Naturalnie więc, papiestwo zrosło się z włoskimi rodami, a później z rywalizującymi mocarstwami europejskimi.System patronatu i edukacji również sprzyjał Europie. Większość przyszłych kardynałów kształciła się w rzymskich uczelniach, służyła w Kurii i obracała się w tej samej, eurocentrycznej sieci powiązań.Zmiana zaczęła się dopiero w XX wieku. Pius XI mianował pierwszego chińskiego kardynała w 1946 roku. Paweł VI zaczął bardziej zdecydowanie promować biskupów z Afryki, Azji i Ameryki Łacińskiej. Jan Paweł II i Benedykt XVI kontynuowali ten proces, a Franciszek przyspieszył go, wynosząc do godności kardynalskiej pasterzy z Lesotho, Mjanmy czy Tonga.Dziś wśród 133 kardynałów uprawnionych do głosowania w konklawe 51 pochodzi z Europy, 23 z Azji, 21 z Ameryki Łacińskiej, 18 z Afryki, 16 z Ameryki Północnej i 4 z Oceanii. To już nie dominacja europejska, ale Europa wciąż stanowi największy blok.Gdzie najwięcej katolików?W tym czasie geografia katolicyzmu uległa rewolucji. W latach 1980–2023 liczba katolików w Europie spadła z 286 do 250 milionów. Frekwencja na niedzielnych mszach spadła jeszcze bardziej. Tymczasem w Afryce liczba wiernych potroiła się (do 255 milionów), a w Azji wzrosła do 160 milionów. Ameryka Łacińska nadal gromadzi około 40% katolików świata.Podobnie wyglądają powołania kapłańskie: seminaria w Niemczech czy Francji świecą pustkami, podczas gdy Nigeria, Indie i Filipiny wysyłają księży, by łatać braki kadrowe na Zachodzie.To wszystko zmienia także skład Kolegium Kardynalskiego: udział Afryki i Azji wzrósł z mniej niż 10% w 1963 roku do ponad 30% dziś.Nie brakuje głosów, że nadszedł czas na papieża z Afryki lub Azji. Ale język „globalnego Południa” czy „progresywnych versus konserwatywnych” tylko częściowo oddaje realia głosowania.Podczas konklawe kardynałowie zadają sobie pięć zasadniczych pytań:Czy znamy go i ufamy mu? – Osobiste relacje nadal odgrywają rolę. Kardynałowie pracujący w Rzymie mają przewagę.Czy potrafi rządzić Kurią? – Zarządzanie najstarszą biurokracją świata wymaga dyplomacji, siły charakteru, znajomości włoskiego i umiejętności reformowania.Czy będzie słyszany poza Watykanem? – Papież to nie tylko duszpasterz, ale i lider moralny świata. Musi umieć przemawiać do mediów i parlamentów, najlepiej w języku angielskim.Czy jest pasterzem z powołania? – Potrzeba autentyczności, duchowości i troski o ubogich.Czy zna i rozumie tradycję Kościoła? – Papież musi być strażnikiem i interpretatorem nauczania Kościoła.Czy to będzie Tagle, Turkson, czy Ambongo?Wśród najczęściej wymienianych kandydatów spoza Europy znajdują się:Luis Antonio Tagle (Filipiny) – wybitny mówca, bliski Franciszkowi, mówi płynnie po włosku i angielsku. Krytycy wskazują na brak doświadczenia w zarządzaniu.Fridolin Ambongo Besungu (Demokratyczna Republika Konga) – charyzmatyczny przywódca Kościoła w Afryce, odważny głos ekologii i pokoju. Ale może być postrzegany jako zbyt konserwatywny i zbyt afrykański dla niektórych elektorów.Peter Turkson (Ghana) – doświadczony kurialista, znany z zaangażowania społecznego i otwartości. Ma jednak 76 lat, co zmniejsza jego szanse.Robert Sarah (Gwinea) – jeden z najbardziej zajadłych krytyków Franciszka, zaciekły konserwatysta, wybitny teolog. Żaden z nich nie prowadzi „kampanii kontynentalnej”. Kościół nie wybiera papieża dla równowagi geograficznej czy rasowej. Chodzi o to, kto najlepiej odpowiada na potrzeby współczesności.Wybór papieża z Filipin, Konga czy Ghany byłby historycznym przełomem – potwierdzeniem, że centrum katolickiego świata przesunęło się z Mediolanu do Manili, z Kolonii do Kinszasy. Przełom to jest bardzo, bardzo blisko. *konklawe w tvp.info:- kto nowym papieżem? sprawdź faworytów- tego nie wiedzieliście o konklawe. 10 zaskakujących faktów- kto wybierze papieża? lista kardynałów- konklawe a rzeczywistość; jak oscarowy film ma się do prawdy?- jak wybiera się papieża? wszystko, co trzeba wiedzieć o konklawe- o której poznamy nowego papieża? harmonogram konklawe- jakie imię wybierze nowy papież?- wspomnienie wyboru JP2- ile trwa konklawe?- biały dym i... co dalej? pierwsze chwile nowego papieża- ile zarabia się w Watykanie?- liberał, konserwatysta czy centrysta? starcie trzech wizji Kościoła- ile może potrwać konklawe?sylwetki faworytów:Pietro Parolin / Matteo Zuppi / Peter Turkson / Luis Tagle / Konrad Krajewski / Robert Sarah