Seria rytuałów. Śmierć papieża Franciszka oznacza początek tzw. „interregnum papieskiego” – okresu bez papieża, który trwa aż do wyboru nowego przywódcy Kościoła. Od momentu, gdy Watykan ogłosił, że papież zmarł w swojej rezydencji w Domu Świętej Marty, rozpoczął się tradycyjny rytm działań – starożytny w swej symbolice, ale dostosowany do realiów współczesności. Zgodnie z ustalonym porządkiem, ciało zmarłego papieża ma zostać złożone do trumny, a następnie wystawione na widok publiczny – prawdopodobnie już od środy w Bazylice św. Piotra. Przez kilka dni wierni będą mogli oddać mu ostatni hołd. Równolegle z Watykanem żałoba będzie toczyć się w rodzinnej Argentynie Franciszka – szczególnie w Buenos Aires, gdzie przez lata był arcybiskupem.Pogrzeb musi odbyć się między czwartym a szóstym dniem po śmierci. Będzie to uroczystość na skalę globalną, z udziałem przywódców państw i tysięcy wiernych. Podczas ceremonii uwzględnione zostaną również ostatnie życzenia Franciszka – jak to, by jego ciało spoczęło nie w Watykanie, lecz w rzymskiej Bazylice Santa Maria Maggiore.Kilka najbliższych dni to seria znanych od dwóch tysięcy lat rytuałów. Jakich? Dzień 1Śmierć papieża uruchamia starożytny mechanizm rytuałów, których początki sięgają ponad dwóch tysięcy lat. Choć papież Franciszek w swoim pontyfikacie wielokrotnie zbaczał z konserwatywnych ścieżek wyznaczonych przez swoich poprzedników, po śmierci będzie żegnany zgodnie z tradycją — niemal tak, jak Jan Paweł II.Pierwszym, który przejmuje odpowiedzialność za Kościół, jest kamerling — w tym przypadku irlandzki kardynał Kevin Farrell. To on formalnie stwierdza śmierć papieża. Choć legendy głoszą, że śmierć głowy Kościoła potwierdza się poprzez trzykrotne uderzenie w czoło młoteczkiem i wypowiedzenie jego imienia chrzestnego, w rzeczywistości to przestarzały mit. Decyzję podejmują lekarze, a kamerling nadzoruje procedurę.Gdy zgon zostaje stwierdzony, kardynał Farrell wypowiada słowa: „Vere, Franciscus mortuus est” – „Zaprawdę, Franciszek nie żyje”. Jako że papież jest również biskupem Rzymu, jego śmierć musi zostać ogłoszona mieszkańcom miasta, co staje się symbolicznym momentem, w którym cały świat dowiaduje się o jego odejściu.Czytaj też: Jaki był papież Franciszek?W Watykanie dzwonią dzwony, flagi zostają opuszczone do połowy masztu, a do wszystkich kardynałów rozsyłane są pilne wezwania do przybycia na konsystorz. W tym samym czasie kamerling zabezpiecza prywatne apartamenty papieża, sporządza inwentarz jego rzeczy, poszukuje testamentu i podpisuje akt zgonu. Drzwi zostają zapieczętowane, a przed wejściem staje straż.Ciało Franciszka zostaje przygotowane do pogrzebu. Ubiera się je w czerwone szaty liturgiczne (specjalne dla papieży), a następnie przewozi do kaplicy Domus Sanctae Marthae. To właśnie tam, jeszcze tego samego dnia, odbędzie się rytuał złożenia ciała do trumny pod przewodnictwem kamerlinga.Równolegle kamerling przejmuje papieski pierścień — Pierścień Rybaka. Dawniej był on niszczony, by uniemożliwić fałszerstwo dokumentów — dziś zwyczaj ten jest raczej symboliczny, ale jego przekaz jest ten sam: pontyfikat dobiegł końca.Dzień 2Następnego dnia po śmierci papieża zbiera się Kolegium Kardynałów na tzw. ogólną kongregację. To właśnie wtedy decyduje się o szczegółach pogrzebu, dacie rozpoczęcia nowenny żałobnej (Novemdiales) oraz o przeniesieniu ciała do bazyliki św. Piotra, gdzie wierni będą mogli oddać ostatni hołd.To również moment, w którym zaczyna się przygotowanie do konklawe. Choć wielu kardynałów może dotrzeć do Rzymu w ciągu kilkudziesięciu godzin, tradycja przewiduje, że konklawe rozpoczyna się dopiero między 15. a 20. dniem po śmierci papieża. To daje czas nie tylko na organizację uroczystości, ale też na modlitwę i refleksję.Przygotowanie ciałaPapież zostanie pochowany w trzech trumnach: pierwsza wykonana jest z cyprysu, druga z metalu, a trzecia — z drewna dębowego lub wiązowego. Do środka wkładane są symbole pontyfikatu: mitra, pastorał oraz woreczek z monetami wybitymi za czasów jego pontyfikatu. Jan Paweł II miał ich 26 – po jednej na każdy rok rządów.Twarz zmarłego przykrywana jest jedwabiem, ciało błogosławione wodą święconą, a w trumnie umieszczany jest również tzw. „rogito” — dokument opisujący życie i dzieło papieża. Odczytuje się go i podpisuje, a jedna kopia trafia do archiwum watykańskiego.Czytaj też: Tak pożegnał się papież Franciszek. Przeczytaj ostatnie orędzie papieżaChoć niektórzy papieże byli balsamowani, nie jest to wymóg. Ciało Jana Pawła II nie było balsamowane, ale poddane odpowiednim zabiegom, by mogło być wystawione publicznie.Na zakończenie, przy dźwiękach psalmu 42 („Jak łania pragnie wody ze strumieni...”), trumna zostaje zapieczętowana.PogrzebCiało papieża przez trzy dni wystawione będzie w bazylice św. Piotra. Uroczystość pogrzebowa odbędzie się na placu św. Piotra — o ile pogoda na to pozwoli. Mszę żałobną poprowadzi dziekan Kolegium Kardynałów. Będzie miała charakter tradycyjny, z elementami typowymi tylko dla pogrzebu papieskiego.Gwardia Szwajcarska uklęknie w czasie konsekracji, a kazanie, które zostanie wygłoszone, choć opowie o życiu zmarłego, nie będzie formalną mową pogrzebową.Papież Franciszek zażyczył sobie, by nie być pochowanym w kryptach Watykanu, lecz w bazylice Matki Bożej Większej, która miała dla niego szczególne znaczenie. Jednak ostateczna decyzja należy do kardynałów. Historia zna przypadki, gdy życzenia papieży nie były spełniane.Po zakończeniu mszy ciało zostanie przeniesione przez tzw. „bramę śmierci”, a 10-tonowy dzwon pogrzebowy rozbrzmi nad placem. Papież zostanie pochowany z różańcem, świadectwem zgonu i zniszczonym Pierścieniem Rybaka.KonklaweKonklawe to święte zgromadzenie kardynałów w Kaplicy Sykstyńskiej, którego celem jest wybór nowego papieża. Może w nim wziąć udział do 120 kardynałów poniżej 80. roku życia. Obrady rozpoczynają się 15–20 dni po śmierci papieża.Kardynałowie składają przysięgę milczenia, a po słowach „Extra omnes!” kaplica zostaje zamknięta. Od tego momentu nie mają kontaktu ze światem zewnętrznym — żadne wiadomości, telefony, a nawet Twitter nie są dozwolone.Głosowania odbywają się cztery razy dziennie — aż do momentu, gdy któryś z kandydatów uzyska dwie trzecie głosów. Po każdej turze spalane są karty wyborcze: czarny dym oznacza brak decyzji, biały — wybór nowego papieża.Podobnie jak w przeszłości, kardynałowie zamieszkają w Domu Świętej Marty. Cały personel złożony z kucharzy, kierowców i ochroniarzy również składa przysięgę zachowania tajemnicy.Wybór nowego papieżaGdy nowy papież zostanie wybrany, dziekan Kolegium Kardynałów pyta go: „Czy akceptujesz swój wybór na papieża?” Odpowiedź „Accepto” czyni go papieżem w pełnym tego słowa znaczeniu — duchowym i politycznym przywódcą Watykanu.Nowy papież udaje się do tzw. „Pokoju Łez”, gdzie przywdziewa papieskie szaty i zakłada Pierścień Rybaka. Wzruszenie towarzyszące temu momentowi nieraz doprowadzało wybrańców do łez.Po chwili pojawia się na balkonie bazyliki i wypowiada słynne słowa: „Habemus papam!” — „Mamy papieża!”. Tłum zgromadzony na placu św. Piotra wybucha entuzjazmem.W ciągu tygodnia odbywa się uroczysta msza inaugurująca pontyfikat — pełna symboli i gestów, która potwierdza duchowe i moralne przywództwo nowego biskupa Rzymu nad Kościołem katolickim na całym świecie.Czytaj też: To oni wybiorą nowego papieża. Czterech Polaków na konklawe