Pozornie wszystko jest proste. Zwolnienie z podatku PCC przy zakupie pierwszego lokum pomogło wielu młodym Polakom. Jednakże część nabywców czeka przykre zaskoczenie. Wielu nabywców mieszkań i domów skarży się na dwuprocentowy podatek od czynności cywilnoprawnych (PCC), który trzeba dodatkowo zapłacić przy finalizowaniu transakcji u notariusza. Wspomniany podatek mimo mniejszej stawki, nierzadko wzbudza większe emocje niż VAT uwzględniony już w cenie nowego lokum. Przypomnijmy, że pod koniec sierpnia 2023 roku zaczęły obowiązywać przepisy zwalniające nabywców pierwszego lokum z konieczności zapłaty podatku PCC. Przez ponad rok okazało się jednak, że nie brakuje wątpliwości związanych z zastosowaniem nowego zwolnienia. Temat analizujemy w portalu RynekPierwotny.pl. Zasady zwolnienia z podatku PCCJeszcze przed prezentacją wątpliwości dotyczących zwolnienia z podatku PCC, warto przypomnieć, na czym w ogóle polega to rozwiązanie podatkowe. Odpowiedź znajdziemy w artykule 9 punkt 17 ustawy z dnia 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych. Ten przepis mówi, że zerowa stawka PCC obejmuje osoby, które nabywają swój pierwszy lokal mieszkalny na własność, prawo własności pierwszego budynku mieszkalnego jednorodzinnego lub pierwsze spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego. Przeczytaj też: Polakom spodobała się rezerwacja mieszkań. Chcą „zaklepać” lokal dla siebieWarunkiem zastosowania zerowej stawki PCC jest to, że nabywca jako osoba fizyczna nie posiadał wcześniej żadnego z wymienionych wyżej praw lub udziału w tych prawach. Co ważne, taki warunek muszą spełnić wszystkie osoby kupujące wspólnie pierwsze lokum. W przeciwnym razie, zastosowanie do transakcji znajduje standardowa stawka PCC (2 proc.). Wątpliwości związane z koniecznością równoczesnego spełniania warunków zwolnienia przez nabywców zostały rozwiane zaraz po wprowadzeniu nowych przepisów. Niekorzystną dla podatników interpretację przepisów potwierdzają sądy.Na szczęście ustawodawca przewidział jednak pewien wyjątek. Otóż zerowa stawka PCC może być stosowana, jeżeli nabyty w przeszłości udział w prawie własności mieszkania lub domu albo w spółdzielczym własnościowym prawie do lokalu, nie przekraczał/nie przekracza 50 proc. i był efektem dziedziczenia. Zerowa stawka PCC znajdzie zastosowanie, jeśli wszyscy nabywcy byli spadkobiercami udziałów w lokum nieprzekraczających 50 proc. Opisywany wyjątek nie wydaje się szczególnie skomplikowany - podobnie jak cała konstrukcja przepisów wprowadzających zerową stawkę podatku PCC. Praktyka pokazuje jednak, że są to tylko pozory. Wątpliwości w podatku PCCPotwierdzeniem wniosku, że zasady zwolnienia z podatku PCC nie są tak proste, jak można by sądzić, na pewno jest rosnąca z tygodnia na tydzień liczba wydawanych przez fiskusa interpretacji indywidualnych oraz wyroków sądów administracyjnych. Na szczególną uwagę zasługują: – wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach z dnia 3 września 2024 r. (sygnatura akt: I SA/Gl 227/24) podważający stanowisko fiskusa (wyrażane również później), według którego zerowa stawka PCC nie powinna przysługiwać przy zakupie domu w stanie surowym otwartym,– pismo Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z dnia 13 stycznia 2025 r. (0111-KDIB2-3.4014.566.2024.1.ASZ) wskazujące, że zakup nieruchomości w trakcie budowy (tzn. nieoddanego jeszcze do użytkowania domu) nie korzysta ze zwolnienia podatkowego,– pismo Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z dnia 9 stycznia 2025 r. (0111-KDIB2-3.4014.557.2024.2.JS) potwierdzające, że zwolnienie podatkowe z PCC może być stosowane, jeśli podatnik posiada nabyte w spadku udziały w kilku nieruchomościach mieszkaniowych, przy czym każdy z tych udziałów nie przekracza jednak 50 proc.,– pismo Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z dnia 30 grudnia 2024 r. (0111-KDIB2-2.4014.309.2024.1.KK) wskazujące, że nabycie połówkowego udziału w spółdzielczym własnościowym prawie do mieszkania (razem z partnerem kupującym drugie 50 proc.) umożliwia zastosowanie zwolnienia z podatku PCC, gdyż nabywcy nie posiadali wcześniej prawa własności mieszkania/domu, spółdzielczego własnościowego prawa do mieszkania oraz udziału w wymienionych prawach.Przeczytaj także: Ma być więcej i taniej. Unia bierze się za mieszkaniówkęAnalizując powyższe pisma Dyrektora KIS oraz jeden wyrok sądowy można dojść do kilku ciekawych wniosków. Po pierwsze, sądy nie zawsze zgadzają się ze stanowiskiem fiskusa, co potwierdza powyższy wyrok. Po drugie, fiskus jest nadal przekonany, że zakup domu w fazie budowy nie podlega zwolnieniu podatkowemu. Po trzecie, posiadanie kilku udziałów w nieruchomościach mieszkaniowych nie wyklucza skorzystania z zerowej stawki PCC pod warunkiem, że każdy z tych udziałów nie przekracza 50 proc.. Jeżeli chodzi o ostatni przypadek, to zdarzają się jednak błędne stanowiska notariuszy.Sprawdź także: Podatek mocno w dół od stycznia 2025. Wystarczy nie zapomnieć o tym wnioskuCzy przepisy o podatku PCC z 2023 roku już teraz nadają się do zmiany?Warto zadać sobie pytanie, czy przepisy nie powinny zostać zmienione, skoro według fiskusa podatek PCC wynoszący 2 proc. wartości transakcji powinien płacić nabywca nieukończonego domu, nieposiadający innych nieruchomości mieszkaniowych, ale z drugiej strony zwolnienie przysługuje osobie, która odziedziczyła udział (1/2) w domu jednorodzinnym i udział (1/6) w mieszkaniu.