O co chodzi z 22 tys. zł kary za samochód spalinowy. Czym jest unijna dyrektywa CAFE

Czym jest dyrektywa CAFE. Daniel Obajtek pisze w mediach społecznościowych o „drakońskich karach za posiadanie auta”. Ma je wprowadzić unijna regulacja przewidująca nowe limity emisji spalin. Internauci już od kilku dni powtarzają w sieci podobne przekazy. Tyle że to manipulacja. Wyjaśniamy. „22 000 zł kary za samochód spalinowy. Zmiany dotkną kierowców”, „Nadchodzą gigantyczne kary dla kierowców: unijna regulacja CAFE wprowadzi rewolucję na rynku samochodów” - to nagłówki artykułów z prasowych z ostatnich dni. Zrzut ekranu jednego z nich, opublikowany w serwisie X 19 czerwca, wyświetliło ponad 80 tys. internautów. Niektórzy zamieszczali pod nim pełne emocje komentarze „Czyli kupujesz legalnie samochod, placisz podatetek od zakupu i nastepnie panstwo narzuca Ci kare za to ze legalnie go uzywasz?”, „Zamiast samochodów będą ryksze” (pisownia oryginalna).

2 4 czerwca głos w tej sprawie zabrał nowo wybrany europoseł Prawa i Sprawiedliwości Daniel Obajtek. „Już od 1 stycznia 2025 roku wchodzi unijna regulacja CAFE z nowym limitem emisji z silników spalinowych zawierająca drakońskie kary za posiadanie auta - ponad 22 tys. zł za popularne auto rodzinne” - napisał na Facebooku i w serwisie X . Do wpisu również dołączył zrzut ekranu artykułu prasowego.

Daniel Obajtek o regulacji CAFE rzekomo zawierającej „drakońskie kary za posiadanie auta” (X, dziennik.pl)

Jak sprawdziliśmy, p rzekazy o wynikających z dyrektywy wysokich karach „za samochód spalinowy”, czy o karach „za posiadanie auta” wprowadzają w błąd. Unijna dyrektywa CAFE nawet nie wspomina o takich karach. P rzekaz o 22 tys. zł kary nawiązuje do wyliczeń przedstawiciela jednej z dużych firm branży motoryzacyjnej. Dotyczy potencjalnych kar za przekroczenie norm wynikających z innych przepisów. Ponadto nie uwzględnia pełnego kontekstu tej sprawy. Wyjaśniamy.

22 tys. euro? To wyliczenia przedstawiciela branży motoryzacyjnej

W przytoczonym wpisie z 19 czerwca widać nagłówek artykułu serwisu dziennik.pl. Tekst opublikowano dzień wcześniej. Dziennikarze wyjaśniają, że dyrektywa CAFE (Clean Air For Europe - Czyste Powietrze dla Europy) to unijne regulacje, których celem jest walka z zanieczyszczeniem powietrza.

W tekście cytowany jest Jacek Pawlak, prezes firmy Toyota Central Europe. Z kontekstu artykułu wynika, że wypowiada się on o regulacjach CAFE. Pawlak mówi o coraz bardziej restrykcyjnych ograniczeniach emisji spalin. Jak przekonuje, od stycznia 2025 roku limit ten będzie na poziomie 94 g/km. Według niego, nowych norm nie spełni żaden samochód spalinowy, nawet hybrydowy. „Producenci będą musieli płacić wysokie kary – na poziomie 95 euro za każdy przekroczony gram emisji. Czyli za średni spalinowy samochód rodzinny, który emituje 140–150 g/km, producent będzie musiał zapłacić karę na poziomie ok. 5 tys. euro (niemal 22 tys. zł)” - powiedział Pawlak dziennikowi.pl.

P awlak wspomina dalej o rozwiązaniu, które pozwoliłoby uniknąć kar. Skoro norma 94 g/km dotyczy średniej ze produkowanych przez daną firmę samochodów, można wyprodukować dwa auta emitujące 140 g/km i jeden samochód zeroemisyjny. Dzieląc 280 gram na trzy samochody, można zmieścić się w normie. Dalej mówi jednak o negatywnych scenariuszach. Według niego, w konsekwencji wprowadzenia nowych przepisów „po 1 stycznia 2025 roku popularnym autom miejskim może grozić wyginięcie”, a także, że „obciążenia związane z karami producenci samochodów przeniosą na kierowców”.

N a koniec tekstu pojawia się jasne wezwanie: jeśli ktoś zastanawia się nad kupnem nowego auta, powinien podjąć decyzję do końca tego roku. „Dziś średnia cena nowego auta w Polsce to 180 tys. zł. Od stycznia trzeba przygotować się na podwyżki i przebicie bariery 200 tys. zł.” - przekonuje autor artykułu dziennika.pl.

D aniel Obajtek opublikował w swoim wpisie nagłówek innego artykułu dziennika.pl z 22 czerwca. Ten sam autor ocenia w nim, że w związku z dyrektywą CAFE „Polacy rzucili się na samochody”. Przytacza m.in. rosnące statystyki rejestracji nowych aut. Tekst kończy się analogicznymi konkluzjami: zapowiedzią wzrostu cen i zachętą do pospieszenia się z decyzją o zakupie.

95 euro kary za przekroczenie emisji CO2? To przepis z innego aktu prawnego

U porządkujmy wątki. Co innego emisje spalin, co innego emisje gazów cieplarnianych. Unijne normy dotyczące tych pierwszych nie są niczym nowym. Komisja Europejska zainicjowała je już w 2001 roku, a unijna dyrektywa w sprawie jakości powietrza i czystszego powietrza dla Europy obowiązuje od 2008 r. Jest szerzej znana pod angielskim skrótem AAQD (Ambient Air Quality Directive). Skrót CAFE pochodzi od jej alternatywnej nazwy: Czyste Powietrze dla Europy (Clean Air for Europe CAFE).

O becnie wprowadzana dyrektywa aktualizuje obowiązujące normy. Europosłowie poparli ją 24 kwietnia tego roku. „Ma ona na celu osiągnięcie zerowego poziomu zanieczyszczeń, przyczyniając się w ten sposób do stworzenia w UE środowiska wolnego od toksyn do 2050 roku, jak też dostosowanie unijnych norm jakości powietrza do zaleceń Światowej Organizacji Zdrowia (WHO)” - wyjaśnia dr inż. Piotr Wiśniowski, kierownik Centrum Ochrony Środowiska Instytutu Transportu Samochodowego. W analizie przekazanej portalowi tvp.info Wiśniowski zaznacza, że w ramach dyrektywy zmniejszono m.in. roczne dopuszczalne wartości dla zanieczyszczeń o największym udokumentowanym wpływie na zdrowie ludzkie: PM 2,5 i NO2.

A le dyrektywa wcale nie zakłada 95 euro kary za każdy gram przekroczonych emisji. Taka kara określona jest w zupełnie innym akcie prawnym dotyczącym nie emisji spalin, a dwutlenku węgla. Chodzi o rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady Unii Europejskiej z 17 kwietnia 2019 r. określającym normy emisji CO2 dla nowych samochodów osobowych i dla nowych lekkich pojazdów użytkowych. Prawdopodobnie właśnie to rozporządzenie miał na myśli rozmówca dziennika.pl.

O bowiązujący od 2025 r. limit emisji 93,6 g CO2/km określono z kolei w decyzji wykonawczej Komisji Europejskiej z 3 sierpnia 2023 r. Dr inż. Piotr Wiśniowski potwierdza, że w przypadku niespełnienia wytycznych producenci pojazdów muszą liczyć się z karami. „Jeśli średni poziom emisji CO2 floty producenta przekroczy jego docelowy poziom emisji w danym roku, producent musi zapłacić” - wyjaśnia. Wiśniowski dodaje, że kolejnym etapem będzie rok 2035, kiedy poziom emisji CO2 dla całej floty samochodów osobowych i dostawczych w UE wynosić będzie 0 g CO2/km, co odpowiada 100 proc. redukcji CO2.

Przedstawicielka NGOs: „ Dezinformacja (...) m ożliwe że skierowana do nowych europosłów ”

T en sam problem z zupełnie innej perspektywy przedstawia Nina Józefina Bąk z Clean Cities Campaign - organizacji pozarządowej działającej m.in. na rzecz ekologicznych rozwiązań w transporcie. W rozmowie z portalem tvp.info podkreśla, że firmy motoryzacyjne od lat inwestują w elektromobilność, a cele redukcji emisji CO2 na 2025 roku znają już od 2017 roku. Obecnie wprowadzane zmiany nie mogą być dla nich zaskoczeniem. - Wszystkie koncerny, w tym Toyota, dostosowują do tego celu swoje strategie, a najbardziej oczywistą z nich jest zwiększenie produkcji samochodów bateryjnych co pozwala poprawić bilans emisji i uniknąć opłat - mówi Bąk.

P rzedstawicielka Clean Cities Campaign odsyła do analizy NGOs Transport&Environment z kwietnia tego roku. Jej autorzy oceniają, że większość producentów samochodów jest bliska osiągnięcia celu CO2 na 2025 r. W ich ocenie Toyota nie jest wyjątkiem.

P ytana o internetowe przekazy o wysokich karach, Bąk mówi o „ dezinformacji”.

Bąk odesłała nas ponadto do opracowania firmy BloombergNEF. Wynika z niego, że ceny samochodów elektrycznych będą się obniżać. W ocenie BloombergNEF, najpóźniej do 2028 r. samochody elektryczne będą w Europie tańsze od tych napędzanych paliwami kopalnymi.