Wystawa „Euforia. O warszawskiej scenie klubowej po 1989 roku

O wystawie „Euforia. O warszawskiej scenie klubowej po 1989 roku” opowiada kurator Konrad Schiller. – Dzisiaj ta opowieść przypomina grecką mitologię – mówi o stołecznym clubbingu lat 90-tych Konrad Schiller, kurator wystawy „Euforia. O warszawskiej scenie klubowej po 1989 roku”, którą można oglądać w Muzeum Woli. Ekspozycja zlokalizowana w zmodernizowanym, neorenesansowym pałacu z 1880 roku, opowiada o ważnych miejscach na klubowej mapie stolicy. Kluby i klubokawiarnie pełniły rolę kulturotwórczą, były swoistą forpocztą społecznych i obyczajowych zmian. Miały istotny wpływ na polską rzeczywistość od upadku komunizmu, przez dzikie i szalone lata 90-te, aż po wstąpienie do Unii Europejskiej. Wystawa to spojrzenie na tę rzeczywistość z klubowej perspektywy. – Musiałem zastosować pewną soczewkę dla tej wystawy, bowiem temat jest bardzo szeroki – mówi Konrad Schiller kurator wystawy. – Mamy oczywiście publikacje, takie jak „Dzika rzecz. Polska muzyka i transformacja 1989-1993” Rafała Książka czy „30 lat polskiej sceny techno” (praca zbiorowa, Wydawnictwo Krytyki Politycznej - przyp. red), ale ta wystawa porusza inny aspekt – dodaje Konrad Schiller .

Warszawskie kluby jako antropologiczna soczewka

– C hciałem przyjrzeć się konkretnym klubom warszawskim, które można uznać za kamienie milowe dla kultury klubowej i muzycznej w Polsce, które miały wpływ na to, jak clubbing wygląda dzisiaj – mówi.

– W przełomowej rzeczywistości jeszcze niewygaszonego do końca PRL-u, a już w czasach przemiany gospodarki na wielu poziomach, zapoczątkowały zmiany obyczajowe, wprowadziły zupełnie nową energię – dodaje.

N a wystawie widz ma szansę poznać historię legendarnych stołecznych klubów. Tych pionierskich, jak Fugazi czy zlokalizowane w piwnicy i kotłowni instytutu maszyn matematycznych Filtry. Ale również hiphopowych Alfy i Paragrafu 51, czy należących do późniejszego klubowego mainstreamu CDQ, czy Piekarni.

Oddolna, euforyczna inicjatywa!

– Ta energia nie była stymulowana przez system odgórnie, to była całkowicie oddolna inicjatywa, w której prym wiedli bardzo młodzi ludzie. Trzeba pamiętać o tym, że te kluby w latach 90-tych zakładały osoby, które miały wtedy po 19, 20 lat! Ta energia, którą oni kumulowali, w której dojrzewali, to była energia schyłkowego PRL-u – opowiada Konrad Schiller.

– I nagle wchodzą w ten mityczny świat Zachodu! Ale z pełną już świadomością, że ten świat, w którym dorastali, nie kończył się przecież na Odrze, że świat jest szeroki, duży, kolorowy, wieloraki. To była próba złapania czegoś, co było do tej pory ulotne i wprowadzenia tego w miasto, właśnie poprzez kluby. Zatem kluby potraktować można jako trochę taki filtr czy sito: bawimy się, tańczymy, jest ekstaza, euforia, ale skąd właściwie ta euforia się wzięła, o tym jest ta wystawa – zauważa Schiller.

Wolna amerykanka i mitologia grecka

W Warszawie po 1989 roku wszystko było możliwe. Prywatny biznes, inwestycje, pomysły „leżące na ulicach”, Polska, jako Tygrys Europy! Wystawa to zatem nie tylko historia muzyki klubowej, ale też wgląd w kulturowe i społeczne dziedzictwo Warszawy.

– Wśród tytułów wystawy znajdziemy hasło „Wolna amerykanka”. Rzeczywiście, krótkotrwale królowała wolna amerykanka, czyli coś takiego, że wszystko w zasadzie można było zrobić. Zasady były dopiero ustalane, więc próbujemy sprawdzić, czy to, co robimy teraz, da się jakoś wpisać w tę energię z tych pionierskich lat. I nagle się okazuje, że dzisiaj spontaniczne otwarcie klubu jest niemożliwie – mówi.

– To, co się działo w latach 90-tych brzmi dzisiaj jak mitologia grecka! Dzisiaj bez budżetu, bez poddania się i uwzględnienia wszystkich regulacji prowadzenie klubu jest po prostu niemożliwe! A przecież wszystkie duże imprezy mają swój rodowód właśnie w życiu klubowym. Z czasem zaczęły pojawiać się coraz większe gwiazdy na klubowych scenach, kluby zaczęły się komercjalizować. Przestały pełnić rolę kulturotwórczą, a stały się biznesem – podsumowuje kurator.

Zremiksowana rzeczywistość

Ale wystawa „Euforia” w warszawskim Muzeum Woli to też opowieść o „remiksie” rzeczywistości. Konrad Schiller zauważa, że wszystko podlega kulturowemu przetworzeniu. Kultura, to nieustanny proces. Być może dla młodego pokolenia, spotkanie z mityczną rzeczywistością dawnych klubów, będzie odkryciem i zachętą do wejścia z tą rzeczywistością w dialog. Z pewnością wystawa „Euforia” oddaje hołd pionierom, którzy położyli podwaliny pod wszystko, co dzisiaj wydaje nam się nieco oczywiste. Przypomina też, że nawet najpiękniejsza euforia, jest ulotna.

– O powieść na wystawie kończy się w czasie, kiedy niektóre osoby dopiero rozpoczynają swoje dzieciństwo, dla wielu z widzów to świat, którego nie mogą pamiętać. Wystawa zatem to też próba udowodnienia, że ta energia i te miejsca nie przepadły. Ale też płynie z niej wniosek, że to, co dzisiaj traktujemy jako odkrywcze i nowe, jest w pewnym sensie remiksem tego, co już miało miejsce – mówi Schiller.

– To, co dzieje się dzisiaj, ma swoje źródło, swoje korzenie. My remiksowaliśmy Amerykę, remiksowaliśmy zachód i opowiadaliśmy o świecie po swojemu. Może po tej wystawie dzisiejsze, młode pokolenie, sięgnie do szuflad rodziców-klubowiczów, zobaczy, co tam się kryje i zremiksuje to, co 30 lat temu remiksowali właśnie ich rodzice – zachęca Schiller.

Za projekt wystawy odpowiada Anna Sarnowska. Na ekspozycję składają się materiały archiwalne, zdjęcia, czasopisma i filmy wypożyczone z instytucji oraz zbiorów prywatnych. Wystawa „Euforia. O warszawskiej scenie klubowej po 1989 roku” w Muzeum Woli potrwa do 15 grudnia.