Najpiękniejsze monastyry Armenii

Kolebka chrześcijaństwa. Kraj, który może pochwalić się wielowiekową historią i tradycją religijną. Armenia już w 301 roku przyjęła chrześcijaństwo – jako pierwsze państwo na świecie. Ormianie są dumni z tego faktu i chętnie podkreślają to na każdym kroku. W całym kraju można podziwiać średniowieczne kościoły i monastyry. Najstarsza – katedra w Eczmiadzynie – pochodzi z IV wieku. Oto subiektywny ranking najpiękniejszych klasztorów i kościołów w Armenii, które odwiedziłam podczas podróży po tym niezwykłym kraju.

Monastyr Tatew (Tatev)

Perłą ormiańskiej architektury jest zbudowany w IX wieku nad skalistym wąwozem klasztor Tatew. W średniowieczu mogło w nim mieszkać około 1000 mnichów. W XV wieku prężnie działał tu Uniwersytet Tatew, który był jedną z najważniejszych uczelni w kraju. W bibliotece znajdowało się aż 10 tys. manuskryptów.

W kompleksie klasztornym można zobaczyć trzy świątynie, dzwonnicę i kilka pomieszczeń. Największy jest kościół św. Piotra i Pawła. Wnętrza – jak przystało na ormiańskie świątynie – są surowe. Nieopodal znajduje się kościół św. Grzegorza Oświeciciela i niewielki kościółek Najświętszej Matki Bożej (Surb Astwacacin).

W kompleksie można zobaczyć także 8-metrowy słup zwieńczony chaczkarem – kamienną płytą z krzyżem. To „tańcząca kolumna”. Przewodniki podają, że słup porusza się pod wpływem ruchów tektonicznych i ostrzega przed trzęsieniami ziemi. Wstęp do klasztoru jest bezpłatny – jak do większości zabytkowych klasztorów w Armenii.

Zobacz zdjęcie

zobacz
wszystkie

Do klasztoru można dostać się m. in. najdłuższą na świecie kolejką linową, nazywaną „skrzydłami Tatewu”. Trasa liczy blisko 6 km, a przejazd zajmuje 12 minut. Kolejka w 2010 roku została wpisana do Księgi rekordów Guinnessa.

Monastyr Sewanawank

Na wzgórzu nad jeziorem Sewan góruje monastyr Sewanawank zbudowany w IX wieku przez księżniczkę Mariam – córkę pierwszego króla Armenii Aszota I. W przeszłości znajdował się na wyspie, ale za czasów ZSRR polityka Józefa Stalina doprowadziła do obniżenia poziomu wody i dziś monastyr znajduje się na półwyspie.

Z dawnego zespołu klasztornego zachowały się dwa kościoły: św. Apostołów i Matki Bożej, w którym w średniowieczu przechowywano m.in. cenne manuskrypty. Można zobaczyć także ruiny trzeciego kościoła Zmartwychwstania i pozostałości po murach obronnych. Nazwa Sewanawank oznacza „czarny klasztor”, bo zbudowano go z wulkanicznego ciemnego kamienia.

Ze wzgórza rozpościera się widok na jezioro Sewan – największy zbiornik na Kaukazie, nazywany „ormiańskim morzem”. W monastyrze mieszkali mnisi zesłani z Eczmiadzynia za niewłaściwe zachowanie. Niedaleko Sewanawanku znajduje się niewielki klasztor Hayravank, gdzie można zobaczyć liczne chaczkary i nagrobki.

Zobacz zdjęcie

zobacz
wszystkie

Monastyr Noravank

Ten niewielki klasztor słynie nie tylko z zabytkowych świątyń, ale i malowniczego położenia. Zbudowano go w wąwozie wśród pomarańczowych skał. Przewodniki podają, że monastyr Noravank pochodzi z XIII wieku, choć najstarsze fragmenty świątyni św. Jana Chrzciciela datowane są na IX wiek.

W kompleksie zachowało się kilka kamiennych nagrobków i chaczkarów. Wrażenie robią zbudowane w XIII wieku kościoły: św. Stefana Pierwszego Męczennika i Matki Boskiej, a także kaplica św. Grzegorza.

W średniowieczu (XIV wiek) klasztor był siedzibą biskupstwa Syunik. Wtedy powstała tu też duża biblioteka, a sam monastyr był ważnym centrum naukowym i kulturalnym. Współpracował też z uniwersytetem Gladzor.

Zobacz zdjęcie

zobacz
wszystkie

Monastyr Chor Wirap (Khor Virap)

To jeden z najważniejszych klasztorów w Armenii w pobliżu granicy z Turcją. Widać z niego Ararat – świętą dla Ormian górę, na której osiadła arka Noego. Dziś leży już poza granicą kraju. Ormianie szczycą się tym, że jako pierwszy kraj na świecie przyjęli chrześcijaństwo jako religię państwową i nie zatracili tożsamości mimo licznych podbojów.

Nazwa klasztoru oznacza „głębokie lochy”, bo początkowo – zanim powstały kaplice – mieściło się tu więzienie. W jednej cel, która przetrwała do dziś, 13 lat spędził przyszły apostoł Armenii – św. Grzegorz Oświeciciel. Został uwięziony z rozkazu króla Tiridatesa III, który prześladował chrześcijan.

Pierwszą kaplicę zbudowano w VII wieku, ale nie przetrwała do naszych czasów. 10 wieków później powstały pomieszczenia klasztorne i kościół pw. Matki Boskiej. Kompleks klasztorny otacza mur obronny zrekonstruowany w XX wieku.

Zobacz zdjęcie

zobacz
wszystkie

Monastyr Geghard

Nieopodal pogańskiej świątyni w Garni leży malowniczo położony, częściowo wykuty w skałach monastyr Geghard, wpisany w 2000 roku na listę światowego dziedzictwa UNESCO.

Klasztor zbudowano w IV wieku w miejscu, w którym według legendy wypływało święte źródło z pobliskiej groty. Ormiańska tradycja mówi, że monastyr założył patron Armenii św. Grzegorz Oświeciciel. Nosił wtedy nazwę Ajriwank, czyli klasztor jaskiniowy.

Największy rozkwit monastyr przeżywał w XII i XIII wieku. To tu przechowywano relikwie św. Andrzeja i św. Jana, a także fragment Włóczni Przeznaczenia, którą rzymski legionista Kasjusz (Longin) przebił ciało ukrzyżowanego Jezusa Chrystusa. Później włócznia trafiła do Eczmiadzynia – ormiańskiego Watykanu. W monastyrze Geghard można zobaczyć kościół główny Kathoghikè (kopuła w renowacji), dwie kaplice, bogato zdobione chaczkary. W skałach wykuto liczne cele mnichów i grobowce.

Zobacz zdjęcie

zobacz
wszystkie

Kościoły w Eczmiadzynie

20 km od stolicy Armenii – Erywania – znajduje się najstarsza świątynia chrześcijańska nie tylko w Armenii, ale i na świecie. W średniowieczu była ważnym centrum nauki i kultury. Katedra została zbudowana na początku IV wieku (301–303) na fundamentach pogańskiej bazyliki. Legenda głosi, że zbudował ją założyciel ormiańskiego Kościoła i apostoł Armenii św. Grzegorz Oświeciciel, któremu we śnie objawił się Jezus Chrystus i nakazał budowę świątyni w tym miejscu.

Największym skarbem katedry jest przechowywane w skarbcu drewno z arki Noego i grot z Włóczni Przeznaczenia. Pozostałe części włóczni znajdują się m.in. w bazylice św. Piotra w Watykanie. W katedrze można zobaczyć zabytkowe krucyfiksy i rękopisy, ale niestety z powodu renowacji budynku nie można wejść do środka. Remont według planów może potrwać do września.

W 2000 roku katedra w Eczmiadzynie – wraz ze średniowiecznymi kościołami zbudowanymi niedaleko świątyni – została wpisana na listę światowego dziedzictwa UNESCO. Warto zajrzeć także do kościoła św. Gajany (Gajane) zbudowanego w VII wieku. Gajana poniosła męczeńską śmierć z rozkazu króla Tiridatesa III – zanim przyjął chrzest i ustanowił chrześcijaństwo religią państwową. Inną, ważną świątynią, jest pochodzący z 618 roku kościół św. Rypsymy (arm. Hripsime), która także była męczennicą chrześcijańską. 

Zobacz zdjęcie

zobacz
wszystkie

Będąc w Eczmiadzynie, warto podjechać do miejscowości Zwartnoc, gdzie zachowały się ruiny zbudowanej z kamienia wulkanicznego średniowiecznej katedry Niebiańskich Aniołów, która miała aż 45 m wysokości. Słynęła z bogatych zdobień, rzeźb, monumentalnych arkad i kolumn. Katedra miała aż trzy kondygnacje i kopułę. Świątynia zachwyciła cesarza Bizancjum Konstantyna II, który odwiedził ją w 652 roku. Ruiny zostały wpisane na listę światowego dziedzictwa UNESCO. Tu jednak wstęp jest płatny. Bilet kosztuje w przeliczeniu około 17 złotych.

#agnieszka wasztyl #armenia #monastyr