Polski zakonnik uratował ponad tysiąc Żydów na Węgrzech

Dzięki wysiłkom paulina o. Michała Zembrzuskiego udało się w czasie II wojny światowej uratować ponad tysiąc Żydów. Zmarły 20 lat temu duchowny działał na Węgrzech. Został tam wysłany w 1934 r. wraz z 16 paulinami , by odnowić zakon paulinów.

O. Zembrzuski zasłynął założeniem w 1955 r. sanktuarium Maryjnego w Doylestown, w stanie Pensylwania zwanego Amerykańską Częstochową. Ostatnio w Nowym Jorku miała premiera filmu dokumentalnego „Beacon Hill. Amerykańska Częstochowa” o historii sanktuarium.

Jego pomysłodawcą, autorem scenariusza i pierwszym producentem jest polski lekarz z Nowego Jorku dr Henryk Cioczek. To m.in. w czasie rozmów o. Zembrzuskiego z dr Cioczkiem wyszły też na jaw mniej znane fakty z życia duchownego.

– Chciałbym w przyszłości wykorzystać materiały z początków posługi o. Zembrzuskiego w zakonie paulinów na Węgrzech, gdzie uratował ponad 1 tys. Żydów, głównie polskich – powiedział Cioczek.

Pomoc Żydom

W 1939 r. na Węgrzech zaczęli się masowo pojawiać uciekinierzy w Polski, w tym wielu Żydów. O. Zembrzuski angażuje się w niesienie pomocy tym ludziom. Załatwia paszporty, organizuje bilety, pomaga w ten sposób w przedostaniu się uciekinierów do Francji.

Tadeusz Kopyś w artykule „Uchodźcy Polscy na Węgrzech w latach 1939-44”, opublikowanym w 2002 r. w „Biuletynie IPN” wskazuje, że „W Budapeszcie działała parafia katolicka prowadzona przez polskich księży, którzy między innymi zasłużyli się ratowaniem żydowskich dzieci. Inicjatorem powołania na Węgrzech polskiego duszpasterstwa był o. Michał Zembrzuski, paulin z Jasnej Góry”.

„W prowadzonej przez Polaków szkole w Balatonboglar uratowało się 123 dzieci żydowskich, a szkołą w Vac – gdzie znajdowały się wyłącznie żydowskie dzieci – dla zmylenia Niemców kierował katolicki ksiądz” – pisał Kopyś. Łączna liczba uratowanych Żydów, w tym dzieci, przekracza według Cioczka 1 tys. osób.

Niemcy robili wszystko, aby usunąć polskiego duchownego, od 1942 r. pozostawał on w areszcie domowym. Po rozpoczęciu okupacji niemieckiej Węgier w marcu 1944 r. o. Zembrzuski ukrywał się przed ścigającymi go Niemcami.

Powojenne losy o. Zembrzuskiego

Po wojnie duchowny opuścił Budapeszt, prawdopodobnie wobec utrudnień, jakie zakon doświadczał od władzy komunistycznej. Pojechał do Włoch, a potem do USA.

Tam poświęcił się pracy misjonarskiej wśród Polaków i założył Narodowe Sanktuarium Matki Bożej Częstochowskiej, zwane też Amerykańską Częstochową.

O. Zembrzuski zmarł 16 stycznia 2003 r., w wieku 94 lat.

Zakon oo. paulinów powstał na Węgrzech w 1225 r. Węgrzy uważają go za swój zakon narodowy.

#michał zembrzuski #paulini #ratowanie żydów #węgry #budapeszt