Ambasador polskiej archeologii i kultury. Jubileusz prof. Michała Gawlikowskiego

W poniedziałek 20 marca na Uniwersytecie Warszawskim miała miejsce prezentacja pism wybranych jednego z najwybitniejszych polskich archeologów XX i początku XXI wieku prof. Michała Gawlikowskiego. Promocja książki połączona była z 80. urodzinami nestora polskiej archeologii i premierą filmu dokumentalnego opowiadającego o jego życiu i dokonaniach.

Uroczystość w pałacu Tyszkiewiczów-Potockich zgromadziła licznie przybyłych uczniów profesora i przedstawicieli środowiska akademickiego. Dziekan Wydziału Archeologii prof. Bartosz Kontny podkreślił, że jubilat jest „ambasadorem polskiej archeologii i kultury w całym Śródziemnomorzu, gdzie jest doskonale rozpoznawany”. 

 

– Prof. Michał Gawlikowski od początku związany z Uniwersytetem Warszawskim i z obydwoma dzisiaj reprezentowanymi tutaj instytucjami: Instytutem Archeologii oraz Centrum Archeologii Śródziemnomorskiej i ta jego obecność wiązała się nie tylko z badaniami, ale również dydaktyką na najwyższym poziomie – mówił prof. Kontny, podkreślając, że jubilat wypromował 60 magistrów. 

 

– Fakt, że archeologia rozwinęła się tak dobrze na naszym uniwersytecie, w znacznej mierze jest zasługą pana profesora i uczniów, którzy poszli w jego ślady – zaznaczył dziekan Wydziału Archeologii UW, dodając, że „to ogromna korzyść dla uniwersytetu”. 

 

– Profesor jawi się dla wielu tu obecnych jako prawdziwy mistrz i to na wielu polach i obszarach – podkreślił, dodając, że „prof. Gawlikowski charakteryzuje się wielką kulturą osobistą, erudycją, uprzejmością i elegancją”. 

Dorobek naukowy 

W trakcie uroczystości dyrektor Centrum Archeologii Śródziemnomorskiej prof. Artur Obłuski przedstawił dorobek naukowy profesora. Gawlikowskiego. 

– Pan profesor prowadził badania właściwie w całym basenie Morza Śródziemnego i wciąż daje znakomity przykład, jak należy realizować misję naukową, ponieważ bardzo dużo publikuje – mówił prof. Obłuski, zaznaczając, że „perłą w koronie jest Palmyra, gdzie prog. Gawlikowski objął stanowisko badawcze w 1973 r. i do 2011 r. pozostawał szefem tych wykopalisk”. 

– Profesor Gawlikowski jest członkiem bardzo wielu prestiżowych organizacji międzynarodowych i rzeczywiście, jeśli jeździ się po świecie i przedstawia jako osoba związana z Uniwersytetem Warszawskim to od razu padają pytania o znajomość prof. Gawlikowskiego – mówił prof. Obłuski, dodając, że pomimo, iż jubilat przeszedł na emeryturę, to cały czas można liczyć na jego radę i wsparcie 

„Scripta selecta” 

Podczas uroczystości zaprezentowano dzieła zebrane prof. Gawlikowskiego zatytułowane „Scripta selecta”. Praca jest owocem selekcji dorobku naukowego jubilata i mimo upływu lat oraz coraz nowszych odkryć pozostaje nadal aktualna. 

Podkreślono, że książka jest zaledwie wycinkiem ogromnej pracy naukowej prof. Gawlikowskiego i stanowi wyraz jego badawczej pasji oraz kompetencji. 

W czasach, w których ścisła specjalizacja staje się czymś oczywistym, jubilat prezentuje bardzo szeroką wiedzę archeologiczną, historyczną, architektoniczną, religioznawczą, kulturoznawczą i językową. 

Prof. Michał Gawlikowski wyraził wdzięczność za przygotowanie uroczystości oraz podziękował osobom, dzięki którym publikacja mogła się ukazać. Jubilat podzielił się wspomnieniami ze swoich wypraw archeologicznych oraz wieloletniej pracy naukowej. 

– W 1959 r. prof. Michałowski wrócił z pierwszej kampanii w Palmyrze i usłyszałem po raz pierwszy w życiu, że istnieje takie miejsce i od razu poczułem, że to jest coś, czym się w swoim życiu będę zajmował – podkreślił prof. Gawlikowski. Jak dodał nie przypuszczał, że „potrwa to ponad 40 lat”. 

– Moje przedsięwzięcia nigdy nie były samodzielną pracą, za tym zawsze stała ekipa, przez którą przewinęło się mnóstwo osób – mówił jubilat. 

W trakcie uroczystości przedstawiono również film poświęcony życiu i pracy naukowej prof. Gawlikowskiego. 

Prof. Michał Gawlikowski 

Prof. dr hab. Michał Gawlikowski to jeden z najwybitniejszych i najbardziej zasłużonych polskich archeologów. Był uczniem prof. Kazimierza Michałowskiego – twórcy polskiej szkoły archeologii śródziemnomorskiej i prekursorem nubilologii – który zasłynął z badań w Faras i Palmyrze. 

W latach 1991–2005 pełnił funkcję Dyrektora Centrum Archeologii Śródziemnomorskiej UW, a w latach 1989–1991 Dyrektora Instytutu Archeologii na tej uczelni. 

Największą część zawodowego życia związał z Palmyrą, gdzie od 1973 do 2010 r. kierował ekspedycją, dokonując wielu przełomowych odkryć. 

Na przełomie lat 70./80. XX wieku brał udział w badaniach w Iraku oraz przez wiele lat stał na czele ekspedycji archeologiczno-konserwatorskiej badającej mitreum w Hawarte (Syria). 

Już po przejściu na emeryturę w latach 2014–2018 badał stanowisko Aynuna u wybrzeży Morza Czerwonego. 

Prof. Gawlikowski jest również wybitnym wykładowcą akademickim, promotorem 60 prac magisterskich i kilkunastu doktoratów. 

Palmyra 

Palmyra to antyczne miasto leżące w oazie pośrodku Pustyni Syryjskiej. Czasy największej świetności dla tej miejscowości przypadły w okresie Cesarstwa Rzymskiego (I–III wiek n.e.). 

Dogodne położenie na tzw. jedwabnym szlaku umożliwiło dynamiczny rozwój Palmyry. 

W 272 r. po Chrystusie miasto zostało zdobyte przez cesarza Aureliana, co zakończyło okres samodzielności i postępu. Choć miejscowość przetrwała aż do czasów wczesnego średniowiecza to ubożała i zmieniała swój wygląd. 

Polska misja wykopaliskowa, którą kierował prof. Kazimierz Michałowski, rozpoczęła tu swoją działalność w maju 1959 r. Badania w wielu częściach miasta i na nekropoli przyniosły spektakularne odkrycia, istotne dla poznania historii i kultury materialnej jego mieszkańców. 

Miejscowość oraz jej zabytki znacznie ucierpiały na skutek barbarzyńskich działań tzw. Państwa Islamskiego.  

#archeologia # palmyra # # prof. michał gawlikowski # uniwersytet warszawski #jubileusz