Zbliża się 400. rocznica odnalezienia szczątków św. Rozalii. Mieszkańcy Palermo już od kilkuset lat zwracają się w modlitwach do świętej Rozalii, patronki miasta. Jej kult rozwinął się w czasach epidemii dżumy w XVII wieku. – Z okazji zbliżającej się 400. rocznicy odnalezienia szczątków świętej arcybiskup Palermo ogłosił Rok Jubileuszowy św. Rozalii, który potrwa od 10 lipca br. do 4 września 2024 r. – powiedział portalowi tvp.info ks. Marco Grossholz z sanktuarium św. Rozalii w Palermo. Mieszkańcy Palermo używają wobec św. Rozalii czułego zwrotu „santuzza”, co po polsku w przybliżeniu oznacza „mała święta”. – Święta Rozalia jest częścią integralną pobożności ludowej naszego miasta – powiedział portalowi tvp.info ks. Marco Grossholz. Kim jest patronka Palermo? Święta Rozalia żyła prawdopodobnie między 1130 a 1170 rokiem. Według tradycji urodziła się w Palermo. Wtedy to Królestwo Sycylii pozostawało w rękach Normanów, po tym jak wygonili Arabów. Na tronie zasiadał Roger II, założyciel królestwa, a od 1154 roku Wilhelm I. Był to okres wzrostu gospodarczego, kulturalnego i artystycznego. Powstawało wtedy wiele nowych pałaców i budowli sakralnych, choć wciąż pod wpływem arabskim i bizantyjskim. Pałac Normanów powstał z rekonstrukcji zamku zbudowanego przez Arabów w IX w. Dodatkowo w 1140 r. utworzono Kaplicę Palatyńską. Niedaleko dworu w 1148 r. wybudowano też klasztor św. Jana od Pustelników (san Giovanni degli Eremiti). Ówczesny wzrost liczby kościołów i klasztorów w Palermo sprawił, że diecezja stała się siedzibą metropolitalną. Pod względem politycznym Królestwo Sycylii odczuwało zagrożenie ze strony Rzymian i Bizancjum, a także z powodu buntu baronów. Dwór królewski był symbolem jedności politycznej, administracyjnej, ale też miejscem bogatych bankietów, które wpływały na moralność klasy wyższej, a także na ubogich, którzy stawali się służącymi w nadziei na zdobycie jakiejś korzyści. Czytaj także: Czy Sycylii grozi los Pompejów? Był to także okres intensywnego rozwoju w duchowości chrześcijańskiej, gdyż chętnie inspirowano się monastycyzmem bizantyjskim. W tym też kontekście pustelnictwo, czyli wybór życia poświęconego kontemplacji i modlitwie w samotności oznaczało najwyższy wyraz wrażliwości religijnej. Pustelnictwo kobiet było wówczas rzadsze, ale zdarzały się takie przypadki.Informacje dotyczące życia św. Rozalii są bardzo ograniczone. Nie ma dokumentacji, która zrekonstruowałaby szczegółowo jej życie –pochodzenie rodzinne, przynależność społeczną, sposób przeżywania wiary chrześcijańskiej. Według tradycji Rozalia miała pochodzić z tej samej szlacheckiej rodziny co Karol Wielki, a jej rodzicami mieli być Maria Guiscarda, członkini rodziny króla Rogera i Sinibaldo, władca gór Quisquina i Rose, dużego obszaru w obecnej prowincji Agrigento. Na jej pochodzenie miałby wskazywać chociażby zapis na ścianie pewnej groty, który pozostawiła sama Rozalia. Miała się ona określić jako „córka Sinibaldich”. Napis ten odkryto w 1624 roku, ale wiele osób uważało go za fałszywy. Według przekazów była druhną królowej Małgorzaty z Navarry, znanej też jako Małgorzata Sycylijska, żony króla Wilhelma I Złego. Miała spędzić życie na dworze królewskim i poślubić rycerza. Zainteresowany miał być nią m.in. hrabia Baldovino. Miał on poprosić o pośrednictwo w kwestii ślubu władcę normandzkiego; miał też otrzymać zgodę jej rodziców. Kapłan i dziennikarz Vincenzo Noto wskazał w swojej książce „Santa Rosalia”, że historycy zajmują różne stanowiska w sprawie jej pochodzenia. Zdaniem historyka Paolo Collury nie istniał żaden Sinibaldo, a pokrewieństwo z rodziną Karola Wielkiego było wymysłem. Rozalia miała się urodzić w zamożnej rodzinie z Palermo. Historyk i jezuita Ottavio Gaetani podawał zaś, że Rozalia była spokrewniona z rodziną królewską i była bliska królowej Małgorzacie. Zobacz także: Rok Mikołaja Kopernika. „To człowiek renesansu” Uznaje się, że Rozalia porzuciła wygodę i wybrała życie pustelnicze. Początkowo miała przebywać w lesie w miejscowości Palazzo Adriano, po czym miała się przeprowadzić na górę Quisquina. Następnie wróciła do Palermo, by zamieszkać w grocie na górze Monte Pellegrino. Zmarła tam prawdopodobnie 4 września 1170 roku. Jej imię znajduje się w dokumentach z lat 1196–1198 autorstwa papieży Celestyna III i Innocentego III oraz królowej Konstancji i Fryderyka II. Jej kult wśród lokalnej społeczności trwał nieprzerwanie.Jak zwrócił uwagę ks. Grossholz, na obrazach święta prawie zawsze jest przedstawiona z wiankiem róż i lilii, co jest symbolem czystości i miłości do Jezusa, a także w momencie „modlitwy kontemplacyjnej, z intensywnym spojrzeniem na Ukrzyżowanego”.Epidemia dżumy Tradycja jej kultu sięga XVII wieku. Ludność zmagała się wtedy z dżumą, która pojawiła się wiosną 1624 roku, aż w końcu zniknęła w 1625 roku. Epidemia dotarła również do Palermo i szybko rozprzestrzeniła się na wiele innych lokalizacji na wyspie. W miejscowości Monreale lokalne władze założyły lazarety, wezwały lekarzy z Palermo i zarządziły dystrybucję darmowych leków; odbywały się tam też procesje i modlitwy. Również w Palermo mieszkańcy modlili się o ustąpienie epidemii. Choroba jednak nie odpuszczała. W tym czasie natrafiono na szczątki św. Rozalii w grocie na Monte Pellegrino; niedługo potem epidemia ustała. Uznano, że to właśnie patronka Palermo przyczyniła się do uwolnienia mieszkańców od zarazy.Arcybiskup Girolamo Venero zorganizował sprowadzenie relikwii świętej do Monreale; przekazano je 12 maja 1625 roku. Według opowiadań i badań historycznych kanonika Gaetano Millunziego (1859-1920) dżuma ustąpiła wraz z przybyciem relikwii. Kult św. Rozalii Popularność świętej wśród Sycylijczyków jest wciąż żywa. Autor książki „Santa Rosalia” Vincenzo Noto pisał, że niemożliwe jest wyłączenie z życia religijnego mieszkańca Palermo kultu „małej świętej” („santuzza”), która czuwa z góry z Monte Pellegrino nad swoimi czcicielami. Na Monte Pellegrino znajduje się sanktuarium poświęcone św. Rozalii, powstałe w 1625 roku. Niektórzy udają się tam z różnymi intencjami, pielgrzymując wiele kilometrów pieszo. Lokalni mieszkańcy są też związani z tradycyjnymi obchodami ku czci św. Rozalii, które odbywają się tu od blisko 400 lat.– Św. Rozalia jest kochana i szanowana przede wszystkim ze względu na jej cnoty, na jej świętość. Rozalia jest przede wszystkim świętą ubogich – powiedział portalowi tvp.info kapłan z sanktuarium św. Rozalii w Palermo. Jak wskazał, „ludność znajduje w tym sanktuarium, wraz z ciszą i oddzieleniem się od miasta, sposobność, by odkryć na nowo fundamentalne wartości wewnętrzne i by rozwiązać nie tylko problemy zdrowotne, ale też egzystencjalne dotyczące własnej przyszłości.Noto w swojej książce opisał, jak jeden z arcybiskupów Palermo chciał pogłębić pobożność i wiarę mieszkańców. 15 lipca roku 1983, w którym cosa nostra zabiła w Palermo 100 osób, kard. Salvatore Pappalardo wygłosił homilię na koniec tradycyjnej procesji. – Oddawanie czci świętej Rozalii w ciągu wieków oznacza, że chciano zawsze powierzać ostateczny los tego miasta nie tylko dumie jego mieszkańców lub rozwadze jego rządzących, ale wpierw Opatrzności Bożej, nie jako boskiej interwencji, która uwalnia ludzi od ich działań i odpowiedzialności, ale jako obecności, która ich wzywa i obciąża zadaniem, by zrealizować plan zbawienia – mówił purpurat. Jak podkreślił kard. Pappalardo zwracając się wówczas do wiernych, „plany Boże polegają na tym, żeby każdy wypełniał z dokładnością swoje obowiązki, i żeby współpracował z wszystkimi na rzecz budowania sprawiedliwego i uporządkowanego społeczeństwa, gdzie wartości ducha nie są zaniedbane, a przykazania Boże są przez wszystkich przestrzegane, nie na korzyść Boga, ale ludzi”.Duchowny zaznaczył też, że dzięki przykładowi świętej Rozalii „Palermo pokona wszystkie obecne udręki i będzie mogło przywrócić swoją świetność, swoją prawdziwą pomyślność i będzie mogło cieszyć się z upragnionego spokoju i pokoju społecznego”. Jak tłumaczył Noto, w tym czasie trwały starcia między gangami (tzw. „cosche”) chcącymi przejąć większe tereny. Uroczystości ku czci św. Rozalii Nabożeństwo do świętej Rozalii zajmuje szczególne miejsce zwłaszcza wśród mieszkańców Palermo. Poświęcono jej tam dwa dni świąteczne – 15 lipca i 4 września. Pierwsze święto Włosi nazywają „Festino”. Odbywają się wtedy uroczystości liturgiczne w katedrze, w tym nieszpory i msza święta, a także procesja z jej figurą. Zazwyczaj obchody odbywają się w centrum historycznym, a o północy można podziwiać sztuczne ognie. Często władze miejskie angażują w organizację obchodów grupy teatralne i reżyserów o międzynarodowej sławie, aby przygotowali przedstawienia ukazujące czasy epidemii dżumy i uwolnienia Palermo z tej zarazy za przyczyną św. Rozalii. Drugie święto ma miejsce w sanktuarium na Monte Pellegrino 4 września, w dniu przyjętej daty śmierci świętej. Kardynał odprawia wtedy mszę świętą, w której uczestniczą lokalne władze i tysiące wiernych. Jak zaznaczył Vincenzo Noto, w poprzedzającą obchody noc pielgrzymi przemierzają wielokilometrowy szlak prowadzący na górę, odmawiając jednocześnie stare modlitwy dedykowane św. Rozalii.W Monreale władze miejskie i religijne także ustanowiły dwa święta – wtorek po uroczystości Zesłania Ducha Świętego, aby upamiętnić przekazanie relikwii, a także 4 września, w dniu śmierci Rozalii. Święta została tam ogłoszona „patronką i opiekunką miasta”. Pandemia COVID-19 – Oczywiście w ciągu wieków i z kolejnymi pokoleniami kult oraz pobożność zmieniły się i dostosowały się do potrzeb czasu, ale pielgrzymowanie do świętej groty i „festino” pozostały w tradycji ludowej. Po pandemii powróciła pielgrzymka na Monte Pellegrino z dużym zaangażowaniem ludności – podkreślił ks. Marco Grossholz.W czasie pandemii koronawirusa, która nie ominęła stolicy Sycylii, uroczystości zostały jednak ograniczone. Po dwuletniej przerwie, 15 lipca 2022 roku mieszkańcy ponownie licznie wyszli na ulice, by świętować wspomnienie patronki miasta. Była to 398. uroczystość. Jak podały wówczas media, w obchodach wzięła udział mniejsza liczba osób – ok. 200 tys. – niż w poprzednich latach. Nowy wówczas burmistrz Roberto Lagalla zaprosił do uczestnictwa medyków. Ze względów epidemiologicznych zaproszenie przyjęli wówczas jedynie niektórzy lekarze; szli oni przed podestem z figurą świętej podczas procesji. Sam włodarz miasta zgodnie z tradycją zakrzyknął: „Viva Palermo e Santa Rosalia” (niech żyje Palermo i św. Rozalia). Tym razem, jeszcze w dobie pandemii, wolontariusze rozdawali maseczki FFP2. Zobacz także: Pandemia uderzyła w dziedzictwo UNESCO. Powrót Święta Ognia ożywił hiszpańskie miastoArcybiskup Corrado Lorefice skierował słowa do uczestników, aby napełnić ich nadzieją po pandemii COVID-19. – Zbliżmy się do tych, którzy cierpieli, do lekarzy, którzy nas leczyli; Palermo ma rany i potrzebuje nadziei – mówił. Mafia w Palermo Głos zabrała także aktorka Pamela Villoresi, która wygłosiła mowę przeciwko mafii. Nawiązała też do włoskich sędziów – Giovanniego Falcone i Paola Borsellino, przy okazji 30. rocznicy ich śmierci. Walczyli oni przeciwko działalności mafijnej i zginęli z tego powodu 19 lipca 1992 roku. Aktorka przypomniała też postać kapłana zamordowanego przez mafiozów, don Pino Puglisiego. Czytaj także: Włoska mafia poszerza pole działania. Czy nadal grożą zamachy?Na koniec według zwyczaju mieszkańcy mogli podziwiać pokaz sztucznych ogni na nadbrzeżu. 400-lecie odnalezienia kości patronki Obecnie Archidiecezja Palermo przygotowuje się do obchodów 400-lecia odnalezienia szczątków św. Rozalii. Rocznica ta przypadnie 15 lipca 2024 r. Pod koniec lutego br. zapowiedziano Jubileuszowy Rok św. Rozalii, który rozpocznie się 10 lipca 2023 r., w dniu rozpoczęcia obchodów tzw. „Festino”, a zakończy się 4 września 2024 r., w dniu wspomniena liturgicznego patronki. Z tej okazji przewiduje się bogaty program wydarzeń, który – jak informuje archidiecezja – wpisze się w drogę synodalną, którą żyje Kościół w Palermo. – Celem roku jubileuszowego jest m.in. lepsze poznanie postaci świętej, pogłębienie życia ewangelicznego, wzrost kultu Trójcy Przenajświętszej – wyjaśniał abp Corrado Lorefice. – Z tego powodu zamierzam powołać komitet, który zajmie się przygotowaniem wydarzeń religijnych, kulturalnych i społecznych – oznajmił arcybiskup. Abp Lorefice zachęcał, aby jubileuszowi towarzyszyło „szczere pragnienie nawrócenia i autentyczniejszego życia chrześcijańskiego”.Czytaj także: „Kielich męki Pańskiej”. Kończy się Jubileuszowy Rok Eucharystyczny – Rozalia to pielgrzym nadziei. Zapach kobiety, która podróżuje w czasie, aby dać nadzieję wszystkim czasom: to będzie tematem przewodnim wszystkich kolejnych inicjatyw – poinformował duchowny.Jak wskazała archidiecezja, rozpoczyna się też rok poświęcony męczeńskiej śmierci (15 września 1993 r.) błogosławionego ks. Giuseppe Puglisiego, który zginął z rąk mafii.Wizyty papieży w stolicy Sycylii Palermo odwiedził m.in. papież Benedykt XVI. Podczas mszy świętej 3 października 2010 roku w parku Foro Italico zaznaczył, że „w minionych wiekach Kościół, który jest w Palermo, został ubogacony i ożywiony żarliwą wiarą, która największe i najbardziej udane wyrażenie znalazła w świętych”. – Myślę o św. Rozalii, którą wy czcicie i poważacie, i która z Monte Pellegrino czuwa nad waszym miastem, którego jest patronką. Myślę też o dwóch innych wielkich świętych Sycylii, o św. Agacie i Łucji – wskazał wówczas Benedykt XVI. Zachęcał Sycylijczyków, by „zachowali ten cenny skarb wiary Kościoła”. Podobnie wypowiadał się Jan Paweł II w trakcie swojej wizyty w Palermo w dniach 20-21 listopada 1982 r. – Nie mogę nie wspomnieć waszej świętej Rozalii – zaznaczył papież Polak podczas spotkania z lokalną społecznością. Dla uczczenia wizyt papieży w katedrze w Palermo umieszczono tablice pamiątkowe. Św. Rozalia we Włoszech i na świecie W samej tylko archidiecezji Monreale znajduje się pięć parafii pod wezwaniem św. Rozalii – w miejscowościach: Monreale, Corleone, Prizzi, Ficuzza, Montelepre i Bisacquino. Dedykowano jej też kaplice, m.in. w miejscowościach: Giuliana, Camporeale, Altofonte. Silny kult jest też w obszarze Quisquina, a także w gminach Bivona i Santo Stefano. W tamtejszych kościołach i klasztorach znajdują się dawne dzieła sztuki, które wskazują, że nabożeństwo do św. Rozalii było znane jeszcze przed odnalezieniem jej szczątków. Zobacz także: Prof. Grygiel wspominał Jana Pawła II Są też miejsca poza Sycylią, gdzie ludzie zwracają się do tej świętej w modlitwie. Jej kult rozpowszechnili na świecie Sycylijczycy, którzy emigrowali m.in. do USA, Australii bądź Ameryki Łacińskiej. W 1987 roku jednej z parafii w mieście Barcelona w Wenezueli przekazano relikwie świętej. Stało się to za przyczyną mieszkańców o sycylijskich korzeniach. W Polsce zaś jest ponad 20 parafii pod wezwaniem św. Rozalii, m.in. w Szczecinku, Suszu, Kieźlinach i w Pieczewie. Jej osobie dedykowano też kościół w Budapeszcie.