O imperium Khmerów i słynnych świątyniach ukrytych w dżungli słyszał już chyba każdy. O imperium Khmerów i słynnych świątyniach ukrytych w dżungli słyszał już chyba każdy. Unikalne kompleksy Angkor Wat i Angkor Thom co roku przyciągają miliony turystów z całego świata, choć wyjątkowych świątyń niedaleko miasta Siem Reap jest znacznie więcej. W słynnych kompleksach na terenie Parku Archeologicznego Angkor, znajdują się dawne khmerskie miasta, świątynie, klasztory, fosy, kanały i rozległe tereny leśne. Wiele budowli powstało pomiędzy X a XIII wiekiem, a potem na wiele wieków zostały opuszczone. Imperium Khmerów upadło w XV wieku z niewyjaśnionych przyczyn. Oto mój subiektywny ranking najpiękniejszych świątyń w dawnym Angkorze. 1. Ta Prohm To moja ulubiona świątynia. Olbrzymie korzenie drzew oplatają ruiny, dżungla częściowo je sobie zawłaszczyła. Główne budynki otacza mur. Ta Prohm zbudowano pod koniec XII wieku na polecenie króla Dżajawarmana VII. Kompleks powstał jako prezent dla matki władcy w podziękowaniu za jej zasługi. Za panowania tego króla w Angkorze powstało wiele fascynujących budowli, rozwinęła się sztuka, kultura, nauka, a także buddyzm, który wyparł wcześniejsze lokalne wierzenia i hinduizm. Rozbudowa kompleksu świątynnego Ta Prohm trwała 300 lat. Na jego terenie oprócz świątyni znajdowały się m. in. domy, klasztor, biblioteka, wiele kaplic, Sala Tancerek i uniwersytet buddyjski. W kompleksie pracowało blisko 80 tys. osób z 3 tys. okolicznych wiosek. To pokazuje potęgę imperium w tamtych czasach. Świątynia była bogato zdobiona, w jej zbiorach znajdowały się m. in. perły, wyroby z jedwabiu, kamienie szlachetne, srebro i złoto. Do dziś zachowało się wiele płaskorzeźb nawiązujących do buddyzmu, część z nich przedstawia dewi – hinduistyczne bóstwa żeńskie, a także mnichów. Kompleks był zamieszkany przez ponad 12 tysięcy osób, w tym 18 arcykapłanów , ponad 2,5 tys. kapłanów i ponad 600 tancerek. Przewodniki podają, że przed wiekami kompleks liczył 39 wież, znajdowało się w nim ponad 250 posągów bogów. Turystów zaskakuje kamienna płaskorzeźba dinozaura – stegozaura, która do dziś jest zagadką. Ta Prohm jest licznie odwiedzana przez turystów. Popularność świątyni wzrosła po emisji filmu „Lara Croft - Tomb Raider”, w którym główną rolę grała Angelina Jolie. Część zdjęć nakręcono właśnie na terenie świątyni, a także w pobliskim Angkor Wat. 2. Ta Som Ta mała, otoczona fosą świątynia, robi piorunujące wrażenie. Nie odwiedza jej tak wielu turystów jak Ta Prohm i można poczuć się tu jak odkrywca. Zachwyca drzewo wyrastające ze wschodniej bramy, korzenie oplatające ruiny i mury pokryte roślinnością. Ta Som została zbudowana po koniec XII wieku i aż do 30. lat XX wieku była ukryta w dżungli. Płaskorzeźby w świątyni nawiązują do buddyzmu i hinduizmu. Wiele z nich zachowało się w zaskakująco dobrym stanie. Część przedstawia Lokeśwarę – jedną z istot dążących do oświecenia w buddyzmie mahajana, uosobienie współczucia. Ta Som to świątynia z wieżami, na których wyrzeźbiono ludzkie twarze, które spoglądają na 4 strony świata. Wg jednej z teorii przedstawiają one samego króla Dżajawarmana VII. Część badaczy jest jednak zdania, że w kamieniu uwieczniono wizerunek wyżej wspomnianego Awalokiteśwary - Lokeśwary. Kamienne twarze nie robią może aż tak dużego wrażenia jak wieże w świątyni Bayon, ale całość kompleksu wygląda niesamowicie i warto wybrać się tutaj podczas zwiedzania Angkoru, by zobaczyć tę niezwykłą, ukrytą w dżungli świątynię. Za panowania krwawych rządów Czerwonych Khmerów w Ta Som mieścił się szpital partyzancki.3. Bayon (Bajon) i Baphuon w kompleksie Angkor Thom Angkor Thom to dawna stolica khmerskiego imperium. W kompleksie znajduje się jedna z najpiękniejszych świątyń na świecie – słynna Bayon z charakterystycznymi wieżami, na których wyrzeźbiono uśmiechnięte twarze. Podobnie jak w przypadku Ta Som, badacze uważają, że przedstawiają króla Dżajawarmana VII lub Lokeśwarę. Na ścianach świątyni uwieczniono ponad 11 tysięcy postaci. Płaskorzeźby przedstawiają wiele scen z życia króla, prowadzone przez niego wojny, codzienne życie zwykłych ludzi, a także wiele historii związanych z hinduizmem i buddyzmem. Na terenie kompleksu znajduje się także kilka pawilonów, tarasy, biblioteki i kilkanaście dziedzińców. Zapisane w kamieniu historie są doskonale zachowane. W przeszłości kompleks liczył 54 wieże. Do naszych czasów przetrwało 37. Podobno można doliczyć się około 200 kamiennych twarzy, ale część z nich zachowana jest tylko częściowo. Bayon była oficjalną państwową świątynią dawnego imperium khmerskiego. Zbudowano ją jako świątynię buddyjską, ale następca króla Dżajawarmana VII zmienił ją na hinduistyczną. W pobliżu świątyni znajduje się Taras Słoni, na którym w dawnych czasach znajdował się główny plac. Było to miejsce spotkań, a także platforma do oglądania parad wojskowych. Płaskorzeźby słoni można podziwiać na długości 300 metrów. Słoń to dla mieszkańców Kambodży – podobnie jak dla Tajów - święte zwierzę. Na terenie Angor Thom znajduje się również tak zwany Taras Trędowatego Króla. Nazwa pochodzi od kamiennego posągu Jamy – boga śmierci w hinduizmie, którego oryginał można zobaczyć w Muzeum Narodowym w Phnom Penh, a w Angkor Thom na szczycie tarasu można zobaczyć jego kopię. Według miejscowych posąg przedstawia króla Yosewarmana, który podobno zmarł na trąd. Będąc w kompleksie Angkor Thom warto zajrzeć do świątyni Baphuon, zbudowanej w XI wieku na cześć Śiwy- jednego z głównych bogów w hinduizmie. Później przekształcono ją na świątynię buddyjską. Budowlę można zwiedzać dopiero od 2011 roku. Jest jedną z największych świątyń w Parku Archeologicznym Angkor. Można dostać się do niej przez niewielki most, licznie okupowany przez małpy. Baphuon jest jedną z największych świątyń w Parku Archeologicznym Angkor. 4. Angkor Wat To chyba najliczniej odwiedzana świątynia w Kambodży i jedna z najbardziej znanych na świecie. Została odkryta dopiero w 1861 roku. Angkor Wat jest symbolem kraju, który znajduje się nawet na fladze państwowej i walucie. Został zbudowany w XII wieku na polecenie króla Surjawarmana II i jest największym kompleksem świątyń na świecie. Jego powierzchnia wynosi aż 162 hektary. Przy budowie Angkor Wat pracowało minimum 50 tysięcy robotników, a rzeźby i płaskorzeźby tworzyli wykwalifikowani artyści. Sama budowa trwała ponad 30 lat. Powstało wówczas 250 budowli. Angkor Wat początkowo był poświęcone hinduskim bogom - głównie Wisznu - ale wyżej już wspomniany król Dżajawarman VII przekształcił świątynię na buddyjską. W kompleksie znajduje się obserwatorium astronomiczne, a na ścianach uwieczniono w sumie 20 tys. postaci. Znajdują się tu także kamienne figury Buddy i ogromny stojący posąg Buddy, przed którym modlą się wierni. Świątynię Angkor Wat wyróżnia także pięć wież w kształcie lotosu, a największa ma 65 metrów. Tłumy turystów wstają bladym świtem by dotrzeć do świątyni przed wschodem słońce. Oświetlone promieniami mury wyglądają zjawiskowo. My jednak mieliśmy pecha i niebo rano było zachmurzone. Słońce tego dnia postanowiło wstać później, ale i tak kompleks nam się bardzo podobał. 5. Preah Khan To kolejna malowniczo położona, pochłonięta przez tropikalną dżunglę świątynia. W otoczonym murami obronnymi kompleksie mogło mieszkać nawet 100 tys. osób. A wśród nich byli m. in. mnisi, nauczyciele, tancerze czy ówcześni rolnicy, którzy zajmowali się uprawą ryżu. Było to bardzo ważne dla imperium khmerskiego w centrum nauki i medycyny. Przeprowadzano w nim skomplikowane operacje, w tym na otwartym mózgu. Mieścił się tu także duży klasztor i uniwersytet. Skarbiec strzegł klejnotów, złota, srebra, pereł, drogocennych kamieni i jak głosi legenda, także królewskiego miecza. Kompleks zbudowano w XII wieku na cześć ojca króla Dżajawarmana VII. Dziś zachwyca. W środku znajduje się stupa buddyjska i wiele płaskorzeźb przedstawiających liczne hinduistyczne bóstwa. Wizerunki Buddy nie zachowały się do naszych czasów. Świątynia znajduje się przy jeziorze Baraj Jayatataka. W środku mury są porośnięte mchem, roślinnością, oplecione ogromnymi konarami drzew. Jak widać, natura się nie poddaje i nie chce oddać świątyni. 6. Neak Pean Na sztucznej wyspie w małym basenie znajduje się mała buddyjska świątynia Neak Pean. Aby się do niej dostać, trzeba przejść przez długi most na jeziorze Baraj Jayatataka i groblę. Turystów sporo, ale głównie z Azji. Nie jest to tłumnie odwiedzane miejsce przez turystów z innych kontynentów. A szkoda, bo miejsce jest bardzo malownicze. Neak Pean zbudowano w XII wieku i miała początkowo służyć jako centrum medyczne i szpital. Basen podobno nawiązuje do indyjskiego jeziora Anavatapta. Według części archeologów było ono świętym akwenem, którego wody miały uzdrawiającą moc i usuwać grzechy. Nazwa pochodzi od mitycznego węża Naga i oznacza „Splecione Węże”. Węże oplatają wieżę świątyni na wyspie. Sama świątynia nie robi dużego wrażenia, ale położona jest bardzo malowniczo. Jezioro Baraj Jayatataka wygląda trochę złowieszczo. Wyrastają z niego kikuty uschniętych drzew. 7. Phimeanakas A na koniec jeszcze świątynia w kształcie trzypoziomowej piramidy w dawnym mieście Angkor Thom. Zbudowano ją już w X wieku ku czci hinduskiego boga – Wisznu za panowania króla Rajendravarmana II. To jedna z najstarszych świątyń w imperium khmerskim. Phimeanakas Temple jest trochę zaniedbana, ale i tak robi wrażenie. Zniszczona piramida i położenie świątyni działa na wyobraźnię. Podobno na początku szczyt piramidy był zbudowany ze złota i dlatego nazywana była złotą wieżą. Nazwa świątyni oznacza „Niebiańską Świątynię” lub „Niebiański Pałac”. Na szczyt piramidy prowadzą strome schody, ale wejście jest zamknięte (stan na listopad 2022). Świątynię można oglądać tylko z dołu. Zwiedzając Park Archeologiczny Angkor można podjechać do dwóch małych świątyń z XII wieku - Chau Say Tevoda i Thommanon – które znajdują się naprzeciwko siebie po dwóch stronach ulicy. A w ich pobliżu, w dżungli, stoi stosunkowo rzadko odwiedzana Ta Keo.