PO nielegalnie powołało ponad 100 sędziów? „Sprawa musi trafić do TK”

Gdy po śmierci Lecha Kaczyńskiego obowiązki prezydenta pełnili czasowo Bronisław Komorowski i Grzegorz Schetyna z PO, wręczyli wiele nominacji sędziowskich i przyjmowali ślubowania. Czy mieli takie prawo? A może dziś tamci sędziowie powinni stracić funkcje? – Delikatność tej sprawy ustrojowej jest taka, że powinien się wypowiedzieć Trybunał Konstytucyjny – ocenia w rozmowie z portalem tvp.info prof. nauk prawnych Waldemar Gontarski. – Grupa kontestujących obecny stan prawny w Polsce wpadła w pułapkę – dodaje Kazimierz Smoliński (prawnik i poseł PiS).

Bronisław Komorowski wręczył kilkadziesiąt nominacji sędziowskich, gdy był jedynie marszałkiem Sejmu pełniącym obowiązki głowy państwa. Podobnie zachował się Grzegorz Schetyna. 

„Czy osoby od ponad 12 lat wydające wyroki, a które nie złożyły ślubowania wobec prezydenta, są sędziami? W tym gronie jest chociażby słynny Igor Tuleya” – zaznacza „Gazeta Polska”.

– Wydaje mi się, że konstytucja mówi, iż w takiej sytuacji prezydenta zastępuje marszałek Sejmu. Pan Bronisław Komorowski wszedł wtedy w rolę głowy państwa na mocy konstytucji. Jeśli mamy rozbieżności co do stosowania konstytucji, to od tego jest Trybunał Konstytucyjny – mówi portalowi tvp.info rektor Europejskiej Wyższej Szkoły Prawa i Administracji prof. Waldemar Gontarski.

Przypomina, że w Polsce TK z zasady nie działa z urzędu. Tylko określone podmioty mogą wnosić do Trybunału, aby zajął się on daną sprawą.

– Ale możliwości jest wiele. Na przykład gdy powołany w taki sposób sędzia orzeka w sądzie powszechnym, wówczas strona wnosi, żeby zawieszono postępowanie i skierowano pytanie prejudycjalne do TK. Wtedy sprawa nie może być rozpatrywana, dopóki nie wypowie się sąd konstytucyjny. W takiej sytuacji jednym z podmiotów uprawnionych do wniesienia takiej sprawy do TK byłby sąd orzekający w danej sprawie, gdzie w składzie orzekającym zasiada taki sędzia – wyjaśnia profesor.

W jego opinii delikatność sprawy ustrojowej z 2010 r. jest taka, iż „w tej sytuacji powinien się wypowiedzieć Trybunał Konstytucyjny”.

Odbierali ślubowania, nie byli prezydentami

W rozmowie z portalem tvp.info sprawę komentuje też członek sejmowej komisji sprawiedliwości i poseł PiS Kazimierz Smoliński. 

Polityk odnosi się do zdarzeń z połowy października, gdy 30 „starych” sędziów Sądu Najwyższego podpisało oświadczenie, w którym odmówili orzekania z sędziami mającymi rekomendację Krajowej Rady Sądownictwa po 2018 r. Takie działania poparli politycy opozycji.

– Grupa kontestujących obecny stan prawny wpadła w pułapkę. Oceniają jako nieważne obecne powołania, chociaż urzędujący prezydent przyjął ślubowania. Przypominam, że aby zostać sędzią trzeba mieć nie tylko akt powołania, ale złożyć również akt ślubowania – zaznacza.

Dodaje, że tymczasem w 2010 r. w przypadku części sędziów były akty nominacyjne podpisane przez prezydenta Lecha Kaczyńskiego (złożone jest przed katastrofą smoleńską).

– Ale już ślubowanie odbywało się wobec osób, które moim zdaniem i zdaniem wielu prawników nie mogły przyjmować takiego ślubowania. Komorowski i Schetyna jedynie „pełnili obowiązki prezydenta”, a mówimy o prerogatywie wyłącznej prezydenta – wskazuje Smoliński.

Neosędziowie Komorowskiego i Schetyny

Eksperci podkreślają, że niejednokrotnie zdarzało się w przeszłości, że nominacje sędziów były nieprawidłowe, ale zawsze Trybunał oceniał, że kluczowa jest aprobata prezydenta. Jeśli głowa państwa faktycznie przyjmowała ślubowanie, to zamykało całą sprawę. 

– Tutaj ten stan jest inny. Nie doszło do ślubowania przed uprawnioną osobą. Moim zdaniem można więc mieć poważne wątpliwości co do tego, czy te powołania były skuteczne – podkreśla Kazimierz Smoliński.

W jego ocenie, sprawa musi więc trafić do TK, a tam zapadnie interpretacja wyjaśniająca wszystkie niejasności. Poseł ocenia, że nie ma wątpliwości, iż orzeczenia wydane przez tych sędziów przez 12 lat pozostaną w mocy, ale prawomocność wyboru samych sędziów należy zweryfikować.

Smoliński uważa, że skierowanie sprawy do Trybunału Konstytucyjnego wywołałoby wściekłość przedstawicieli opozycji oraz niechęć unijnych sądów.

– Patrząc na dotychczasową praktykę jednej i drugiej strony obawiam się, że znów zostałoby podniesione ogromne larum, że próbujemy łamać konstytucję. My nie mamy ich zdaniem takiego uprawnienia, żeby reagować... chociażby w sprawie sędziów Sądu Najwyższego nominowanych jeszcze przez Radę Państwa, np. Józefa Iwulskiego. Jednoznacznie stwierdzono, że te nominacje były skuteczne. Ja się z nimi zgadzam. Natomiast w tym konkretnym przypadku chodzi o procedurę uchylenia immunitetu i powinna być ona doprowadzona do końca. Należy wyjaśnić, czy w czasie stanu wojennego Iwulski naruszył prawo. Opozycja broni tego pana, więc myślę, że w sprawie Igora Tuleyi i innych sędziów składających ślubowanie marszałkom Sejmu pełniącym obowiązki prezydenta będzie podobnie – podsumowuje.

Tuleya niekonstytucyjny?

„Gazeta Polska” przypomniała ostatnio, że Bronisław Komorowski wręczył kilkadziesiąt nominacji sędziowskich, gdy był jedynie marszałkiem Sejmu pełniącym obowiązki głowy państwa. Podobnie zachował się Grzegorz Schetyna.

W archiwum na stronie Kancelarii Prezydenta RP widnieje informacja, że 4 maja nominacje odebrało 68 osób, a dwa tygodnie później – kolejnych 49. W gronie powołanych znajduje się m.in. Igor Tuleya – sędzia sympatyzujący z politykami opozycji i uczestniczący wspólnie z nimi w licznych manifestacjach.

Od katastrofy smoleńskiej minęło 12 lat. W tym czasie duża grupa sędziów wydała na różnym szczeblu kilkanaście, jeśli nie kilkadziesiąt tysięcy orzeczeń. A nie brakuje wątpliwości, czy zostali oni powołani na sędziów w sposób właściwy.

Gazeta wskazuje na opinię wiceprezesa Trybunału Konstytucyjnego prof. Mariusza Muszyńskiego, że Komorowski i Schetyna byli jedynie pełniącymi obowiązki głowy państwa, a art. 131 konstytucji regulujący kwestię zastępstwa prezydenta RP, mówi o obowiązkach prezydenta, ale nie uprawnieniach organu. Do nich właśnie należy instytucja powoływania sędziów przez prezydenta RP. „To prerogatywa głowy państwa, a nie kogoś, kto akurat pełni jego obowiązki" – czytamy.

#sędziowie #trybunał konstytucyjny #Bronisław Komorowski #Grzegorz Schetyna #Waldemar Gontarski #Kazimierz Smoliński