Co trzeba wiedzieć o testamentach i ich rodzajach

Testament jest jedyną czynnością prawną, przez którą możliwe jest rozrządzenie własnym majątkiem na wypadek śmierci. Mianem tym określa się także sam dokument, który obejmuje oświadczenie testatora w tym zakresie. Co ważne, w testamencie możliwe jest rozrządzenie tylko jednego spadkodawcy. Nie jest zatem dopuszczalne wspólne złożenie oświadczenia woli dotyczącego losów spadku przez dwie osoby (np. małżonków) i to nawet w zakresie dotyczącym ich majątku wspólnego.

Na szczególną uwagę zasługuje fakt, że testament wywołuje skutki prawne dopiero z chwilą śmierci spadkodawcy. Do tego czasu możliwe jest dysponowanie swoim majątkiem przez testatora. 

Jak zmienić/odwołać testament?

 

Spadkodawca może zatem w każdej chwili odwołać zarówno cały testament, jak i jego poszczególne postanowienia. Jest to możliwe na trzy sposoby: 

 

• poprzez sporządzenie nowego testamentu;

• poprzez zniszczenie lub pozbawienie testamentu cech, od których zależy jego ważność;

• poprzez dokonanie w testamencie zmian, z których wynika wola odwołania jego postanowień;

 

Jeżeli spadkodawca sporządził nowy testament, nie zaznaczając w nim, że poprzedni odwołuje, ulegają odwołaniu tylko te postanowienia poprzedniego testamentu, których nie można pogodzić z treścią nowego testamentu. 

 

Sporządzić i odwołać testament może tylko osoba mająca pełną zdolność do czynności prawnych. Żadnej z tych czynności nie można dokonać przez przedstawiciela. 

 

W kodeksie cywilnym uregulowano trzy rodzaje testamentów zwykłych, wśród których wyróżniono: testament holograficzny, testament notarialny i testament allograficzny, a także testamenty szczególne, takie jak: testament ustny, testament podróżny i testament wojskowy. 

Testament szczególny traci moc z upływem sześciu miesięcy od ustania okoliczności, które uzasadniały niezachowanie formy testamentu zwykłego, chyba że spadkodawca zmarł przed upływem tego terminu. Bieg terminu ulega jednak zawieszeniu przez czas, w ciągu którego spadkodawca nie ma możności sporządzenia testamentu zwykłego. 

 

Testament holograficzny (własnoręczny) 

 

Pierwszą z form testamentu określonych we wspomnianej powyżej ustawie jest testament holograficzny. Spadkodawca może sporządzić go w ten sposób, że napisze go w całości pismem ręcznym, podpisze i opatrzy datą. Co jednak ważne, w przypadku wyboru takiej formy rozrządzenia swoim majątkiem przez testatora brak daty nie pociąga za sobą nieważności testamentu, jeżeli nie wywołuje wątpliwości co do zdolności spadkodawcy do jego sporządzenia, co do treści testamentu lub co do wzajemnego stosunku kilku testamentów. 

 

Testament notarialny 

 

Tego rodzaju testament sporządza się w języku polskim w formie aktu notarialnego. Spisania ostatniej woli testatora dokonuje zatem notariusz. Zgodnie z przepisami ustawy Prawo o notariacie jego sporządzenie może nastąpić nie tylko w kancelarii notarialnej, ale także poza nią, jeżeli uzasadniają to szczególne okoliczności. Co ważne, z tej formy rozrządzenia swoim majątkiem mogą skorzystać także osoby niewidome, głuche, nieme lub głuchonieme, nieumiejące lub niemogące czytać lub pisać, a także nieznające języka polskiego.

 

Testament allograficzny (urzędowy) 

 

Kolejnym rodzajem testamentu jest testament allograficzny, zwany inaczej urzędowym. W tym przypadku rozrządzenie majątkiem następuje poprzez złożenie oświadczenia swojej ostatniej woli ustnie wobec wójta (burmistrza, prezydenta miasta), starosty, marszałka województwa, sekretarza powiatu albo gminy lub kierownika urzędu stanu cywilnego, przy czym musi nastąpić to w obecności dwóch świadków.

Oświadczenie spadkodawcy spisuje się w protokole z podaniem daty jego sporządzenia. Protokół odczytuje się spadkodawcy w obecności świadków. Powinien być podpisany przez spadkodawcę, przez osobę, wobec której wola została oświadczona, oraz przez świadków. Jeżeli natomiast spadkodawca nie może podpisać protokołu, należy to zaznaczyć w protokole ze wskazaniem przyczyny braku podpisu. Warto wspomnieć, że nie jest dopuszczalne sporządzenie testamentu w tej formie przez osoby głuche lub nieme.

 

Testament ustny 

 

Testament ustny jest szczególną formą testamentu, której sporządzenie jest możliwe w przypadku: 

 

• istnienia obawy rychłej śmierci spadkodawcy;

• jeżeli wskutek szczególnych okoliczności zachowanie zwykłej formy testamentu jest niemożliwe lub bardzo utrudnione.  

 

W tej sytuacji spadkodawca może oświadczyć ostatnią wolę ustnie przy jednoczesnej obecności co najmniej trzech świadków. 

 

Treść testamentu ustnego może być stwierdzona w ten sposób, że jeden ze świadków albo osoba trzecia spisze oświadczenie spadkodawcy przed upływem roku od jego złożenia, z podaniem miejsca i daty oświadczenia oraz miejsca i daty sporządzenia pisma, a pismo to podpiszą spadkodawca i dwaj świadkowie albo wszyscy świadkowie. 

W wypadku, gdy treść testamentu ustnego nie została w powyższy sposób stwierdzona, można ją w ciągu sześciu miesięcy od dnia otwarcia spadku stwierdzić przez zgodne zeznania świadków złożone przed sądem. Jeżeli przesłuchanie jednego ze świadków nie jest możliwe lub napotyka trudne do przezwyciężenia przeszkody, sąd może poprzestać na zgodnych zeznaniach dwóch świadków.

 

Testament podróżny 

 

Podczas podróży na polskim statku morskim lub powietrznym możliwe jest sporządzenie testamentu przed dowódcą statku lub jego zastępcą w ten sposób, że spadkodawca oświadcza swą wolę dowódcy statku lub jego zastępcy w obecności dwóch świadków. Dowódca statku lub jego zastępca spisuje wolę spadkodawcy, podając datę jej spisania, i pismo to w obecności świadków odczytuje spadkodawcy, po czym pismo podpisują spadkodawca, świadkowie oraz dowódca statku lub jego zastępca. 

W przypadku, gdy spadkodawca nie może podpisać pisma, należy wskazać w nim przyczynę braku podpisu spadkodawcy. Jeżeli zachowanie tej formy nie jest możliwe, można sporządzić testament ustny. 

 

Testament wojskowy 

 

Poza powyższym istnieje także możliwość sporządzenia testamentu wojskowego, który może być sporządzony tylko w czasie mobilizacji lub wojny albo przebywania w niewoli. 

 

W tym miejscu warto także wspomnieć, kto nie może być świadkiem przy sporządzaniu testamentu. Są to osoby, które: 

• nie mają pełnej zdolności do czynności prawnych, 

• są niewidome, głuche lub nieme,

• nie mogą czytać i pisać, 

• nie władają językiem, w którym spadkodawca sporządza testament,

• zostały skazane prawomocnie wyrokiem sądowym za fałszywe zeznania. 

 

Przy sporządzaniu testamentu nie może być świadkiem także osoba, dla której w testamencie została przewidziana jakakolwiek korzyść ani małżonek tej osoby, jej krewni lub powinowaci pierwszego i drugiego stopnia oraz osoby pozostające z nią w stosunku przysposobienia.

#testament # spadek #majątek #artur wdowczyk