Dziś w Gdańsku konferencja o „Kaszubskiej Golgocie”

Od jesieni 1939 r. do wiosny 1940 r. niemieckie wojska okupacyjne przeprowadziły w lesie piaśnickim szereg egzekucji na ludności cywilnej. Zamordowano 12-14 tys. osób. Zbrodnia ta, nazywana kaszubską Golgotą, jest tematem konferencji, która odbędzie się w środę w Gdańsku. Ofiarom trzeba przywrócić pamięć – podkreślają organizatorzy.

Pierwsze ofiary zbrodni w położonym kilka kilometrów od Wejherowa lesie piaśnickim to osoby zatrzymane w październiku 1939 r. w ramach akcji Intelligenzaktion – głównie księża, nauczyciele, kupcy, osoby prowadzące działalność polityczną lub społeczną.

– Celem miała być eliminacja z polskiego społeczeństwa przedstawicieli elity politycznej, kulturalnej i gospodarczej z Pomorza Gdańskiego – podkreśla sekretarz współorganizującego konferencję stowarzyszenia Patria Nostra Aneta Markowska.

Zwraca również uwagę, że „miejsce egzekucji polskiej inteligencji potem było wykorzystywane do mordowania ofiar przywożonych z terenów III Rzeszy, w tym przeciwników politycznych, chorych psychicznie czy Polaków i Czechów mieszkających tam przed wojną”.

Symbol zapomnianej historii

Zbrodnie były operacją przeprowadzoną zgodnie z wytycznymi Głównego Urzędu Bezpieczeństwa Rzeszy w Berlinie. Jako sprawców wskazuje się funkcjonariuszy Einsatzkommando 16, specjalnej grupy operacyjnej niemieckiej policji bezpieczeństwa i służby bezpieczeństwa – relacjonuje sekretarz stowarzyszenia Patria Nostra. – Działania niemieckiego wojska były wspierane przez paramilitarną grupę Selbstschutz, złożoną z niemieckiej mniejszości narodowej zamieszkałej okolice Wejherowa. Jej największą „zaletą” było to, że jej członkowie byli doskonale zorientowani we wszelkich lokalnych układach i relacjach. Kto jest kim, kto co robił i w co był zaangażowany. To byli sąsiedzi – wyjaśnia Aneta Markowska.

Dlatego, mówi Markowska, Piaśnica, która jest „białą plamą” w historii, ma ogromne znaczenie symboliczne.

– Jest zapowiedzią tego, jaka polityka będzie prowadzona przez III Rzeszę na całych ziemiach okupowanych. Właściwie to od Pomorza powinniśmy zaczynać historię II wojny światowej. Piaśnica to symbol niezwykle bolesnej historii naszego kraju. Historii niestety w dużej mierze zapomnianej – mówi sekretarz Patria Nostra.

– Dlaczego tak się dzieje? Sami próbujemy sobie odpowiedzieć na to pytanie. Może dlatego, że to wciąż otwarta rana, bo zbrodni i denuncjacji dopuszczali się sąsiedzi, osoby które się doskonale znały? Odwrotnie niż na przykład przy rzezi Woli, gdzie pogrom ludności cywilnej odbywał się metodycznie, dom po domu, a ofiary nie były selekcjonowane. Poza tym ukrywaniu zbrodni piaśnickiej doskonale sprzyjała lokalizacja. Olbrzymi kompleks leśny umożliwiał trzymanie działań w tajemnicy. Historycy mówią, że nie ma żadnego świadectwa kogoś, kto by przeżył. Przebiegi egzekucji były rekonstruowane na podstawie śladów tego i nielicznych szczątków ofiar – mówi Markowska.

–I teraz tym ofiarom trzeba przywrócić pamięć, zaś ich potomkom zapewnić prawo do dochodzenia sprawiedliwości – dodaje.

Wspólny projekt

– Projekt „Kaszubska Golgota”, jak nazywamy zbrodnię piaśnicką, to wspólny pomysł nasz i berlińskiej żydowskiej uczelni Touro College – mówi sekretarz stowarzyszenia.

– Sam szef kierunku Studia nad Holocaustem prof. Stephan Lehnstaedt dziwił się, że zbrodnia piaśnicka praktycznie nie istnieje w świadomości społecznej. Postanowiliśmy podjąć zarówno działania edukacyjne na terenie obu krajów, jak i pokazać, czy są możliwości prawne dochodzenia roszczeń od państwa niemieckiego od potomków ofiar kaszubskiej Golgoty – podkreśla Markowska.

Stowarzyszenie Patria Nostra współpracuje przy projekcie z Touro College Berlin.

– Zawsze mówiliśmy, że do działań takich, jakie prowadzi Stowarzyszenie Patria Nostra, trzeba szukać sojuszników za Odrą. Bo przecież Polaków nie musimy przekonywać o ogromie zbrodni, jakich dopuścili się Niemcy na naszych rodakach. Zaś działania wspólne z Niemcami i wspólna narracja historyczna uwiarygadniają nasz przekaz, który z subiektywnego staje się obiektywny – uważa Markowska.

W lasach Piaśnicy mordowano Polaków

– Osoby z narodu sprawców wyraźnie mówią, kto był katem, a kto ofiarą. Ofiarą polską, bo w Niemczech istnieje przekonanie, że w czasie wojny ginęli i cierpieli głównie Żydzi. Tymczasem „nasi” Niemcy twierdzą, że Holocaust był dokonywany także na Polakach. Oraz że Polska – jako chyba jedyny okupowany kraj w Europie – nie miała żadnych jednostek, formacji, które pomagałyby Niemcom dokonywać mordów. Dlatego bardzo sobie cenimy współpracę z Touro College Berlin i już mamy pomysły na kolejne działania – mówi sekretarz stowarzyszenia.

W ramach projektu planowane są dwie konferencje „Kaszubska Golgota”. Pierwsza odbędzie się w środę w siedzibie Gdańskiej Szkoły Wyższej. Finansuje ją Narodowy Instytut Wolności – Centrum Rozwoju Społeczeństwa Obywatelskiego.

Pierwszym prelegentem będzie prof. Stephan Lehnstaedt, który zaprezentuje rys historyczny. Kolejnym – dr Marta Ansilewska-Lehnstaedt, która swoją prezentację chce poświęcić konkretnym ofiarom. Prawnicy ze stowarzyszenia Patria Nostra, mec. Lech Obara i mec. Szymon Topa, chcą omówić na konferencji model indywidualnych roszczeń rodzin ofiar przeciwko państwu niemieckiemu i możliwości przełamania immunitetu państwa niemieckiego w tej kwestii.

– To przełamanie jest realne na tyle, na ile mamy w sobie uporu –uważa prezes Stowarzyszenia Patria Nostra mec. Lech Obara. – A mamy go dużo. Tak samo mało realne wydawały się przed laty wytaczane przez nas niemieckim mediom procesy o używanie kłamliwego zwrotu o „polskich obozach zagłady”. Jak zaczęliśmy zgłębiać ten temat, to wielkie autorytety prawnicze, zarówno teoretycy, jak i praktycy, mówili, że nie da się. A jednak się dało. Przykładem jest wyrok w sprawie Karola Tendery przeciwko telewizji ZDF. Teraz pojawiło się kolejne wyzwanie i z nim także sobie poradzimy – wyjaśnia.

– A naszą ambicją jest wytoczenie pozwu – podkreśla mec. Obara. – Tak więc musimy sami przetrzeć kolejne szlaki, a im więcej pojawia się pytań, wątpliwości, tym bardziej szukamy odpowiedzi na nie i drążymy temat do skutku. Najistotniejszym problemem będzie tu przełamanie immunitetu Państwa Niemieckiego. Zadanie trudne, ale wykonalne, bowiem dostrzegalne są już tendencje do zmniejszania rygoryzmu immunitetu państwa. Innymi słowy – immunitet mógłby ustąpić prawu do sądu. I tę wykładnię postaramy się zmienić. Jest jeszcze instytucja Skargi Nadzwyczajnej od wcześniejszego negatywnego orzeczenia Sądu Najwyższego. No i fakt, że roszczenia odszkodowawcze, a na pewno te niematerialne nie przedawniają się. Mamy kilka „asów w rękawie” i na pewno ujawnimy je podczas czerwcowej konferencji, a potem ugruntujemy w monografii – zapowiada mec. Obara

#piaśnica #wejherowo #zbrodnie niemieckie #prawda historyczna #pomorze