Order dla Adama Macedońskiego. Walczył o prawdę o Katyniu

Jest pan symbolem niezłomności – powiedział prezydent Andrzej Duda, odznaczając w piątek Orderem Orła Białego Adama Macedońskiego, który przez ponad 40 lat walczył z reżimem komunistycznym. Był współtwórcą kilku organizacji podziemnych, duszpasterstw i wolnej prasy. Szczególnym wymiarem jego działalności było zabieganie o upowszechnienie prawdy o zbrodni katyńskiej.

– Należał pan do ludzi, którzy nie godzili się na komunistyczne zniewolenie, na kłamstwo, które dominowało w przestrzeni publicznej. Jest pan symbolem niezłomności, symbolem spokojnego oporu, ale jednocześnie w tym oporze kogoś, kto zawsze umiał zachować pogodę ducha – zwrócił się do kawalera Orderu Orła Białego, Adama Macedońskiego, prezydent. – Cierpiał pan prześladowania, ale na prześladowania innych się pan nie godził – dodał.

Adam Macedoński urodził się 29 stycznia 1931 r. we Lwowie. Jego ojciec służył w Policji Państwowej. Po zajęciu w 1939 r. Kresów przez wojska sowieckie przedostał się z rodziną do Krakowa z powodu zagrożenia aresztowaniem.

Po zakończeniu wojny Macedoński rozpoczął naukę w krakowskim Liceum Ogólnokształcącym im. Augusta Witkowskiego. Zaangażował się w działalność harcerską i wstąpił do Katolickiego Stowarzyszenia Młodzieży Męskiej. W liceum zakładał struktury Narodowego Ruchu Oporu (podległego wywodzącemu się ze struktur Polskiego Państwa Podziemnego Ruchowi Oporu Armii Krajowej). W 1946 r. brał udział w rozbitej przez komunistyczną milicję demonstracji z okazji Święta 3 Maja i w strajku szkolnym.

W listopadzie 1946 r. po raz pierwszy został aresztowany przez UB. Jak wyznał w książce „Pod czerwoną okupacją. Adam Macedoński w rozmowie z Anną Zechenter”, w więzieniu pomagała mu przetrwać głęboka wiara. „Codziennie się modliłem, to mnie ocaliło”.

Po zwolnieniu przez ponad rok ukrywał się na ziemiach odzyskanych. Po ogłoszeniu amnestii w marcu 1947 r. wrócił do Krakowa. W kolejnych miesiącach był wielokrotnie zatrzymywany w celu wymuszenia zeznań dotyczących działalności podziemnej. Działał w Organizacji Młodzieży Towarzystwa Uniwersytetów Robotniczych. Był m.in. aktorem prowadzonego przez TUR teatru młodzieżowego.

W 1960 r., dzięki wsparciu ze strony Sławomira Mrożka, zamieszkał w Domu Literatów przy ul. Krupniczej 22 w Krakowie. Organizował tam cotygodniowe dyskusje adresowane do młodzieży. W ich trakcie poruszano tematy zakazane przez system, takie jak deportacje na wschód i zbrodnia katyńska.

W tym samym roku brał udział w słynnej obronie krzyża w Nowej Hucie, którego usunięcia domagały się władze komunistyczne. W 1968 r. był jednym z kurierów przemycających paryską „Kulturę”. Przedostał się do Pragi i tam brał udział w manifestacjach wspierających „socjalizm z ludzką twarzą”.

Po 1976 r. zaangażował się w działalność opozycyjną w Komitecie Obrony Robotników. Zajmował się zbieraniem informacji o represjonowanych oraz podpisów pod protestem przeciwko aresztowaniom działaczy KOR-u. Kolportował podziemne pisma – „Robotnika”, „Biuletyn Informacyjny” i „Opinię Krakowską”.

Zobacz także: Premier: Prawda o Katyniu stanowi dzisiaj fundament wolnej Polski

Od 1977 r. był członkiem Ruchu Obrony Praw Człowieka i Obywatela, a rok później Konfederacji Polski Niepodległej. W 1979 r. był współzałożycielem Chrześcijańskiej Wspólnoty Ludzi Pracy, która organizowała patriotyczno-religijne manifestacje przy krzyżu w Nowej Hucie. Częścią działań tego środowiska była głodówka zorganizowana w sierpniu 1980 r. w kościele Matki Bożej Królowej Polski w Nowej Hucie na znak poparcia dla strajków na Wybrzeżu. Zaangażował się w działania „Solidarności” przy Związku Polskich Artystów Plastyków w Krakowie.

13 grudnia 1981 r. został na pół roku internowany. Był więziony w Nowym Wiśniczu i w Załężu. Uczestniczył w dziesięciodniowej głodówce i proteście internowanych. Po pobiciu przez strażników trafił do szpitala, z którego uciekł na pogrzeb matki.

Upowszechnienie prawdy o zbrodni katyńskiej

W 1978 r. był założycielem – wraz z Andrzejem Kostrzewskim i Stanisławem Torem – Instytutu Katyńskiego. Jego celem było propagowanie wiedzy o zbrodni oraz zbieranie i ochrona wszelkich dokumentów z nią związanych, m.in. listów ofiar, relacji ich najbliższych. Instytut wydawał „Biuletyn Katyński” oraz opublikował przetłumaczony przez Andrzeja Kostrzewskiego raport brytyjskiego dyplomaty Owena O'Malleya, wskazujący na to, że mordu dokonali Sowieci. Instytut kolportował też wizerunek Matki Boskiej Katyńskiej – litografię autorstwa Danuty Staszewskiej.

„Ta zbrodnia ma dla Polaków ciężar większy nawet niż Jałta – jest symbolem wszystkich zbrodni komunistycznych [...] to jest szatańska zbrodnia na zimno zaplanowana i popełniona na ludziach najwartościowszych dla życia społeczności” – wyjaśniał swoje zainteresowanie w wywiadzie rzece „Pod czerwoną okupacją”.

W 1985 r. wspólnie z Jerzym Smorawińskim założył krakowską Rodzinę Katyńską. Swoją działalność kontynuował w już legalnym Niezależnym Komitecie Historycznym Badania Zbrodni Katyńskiej. W ostatnich latach swoje zbiory przekazał Fundacji Centrum Czynu Niepodległościowego. Współorganizował także portal internetowy Instytutu Katyńskiego im. Janusza Kurtyki, poświęcony zbrodniom sowieckim na Polakach.

Zobacz także: Pobierz aplikację mobilną i oglądaj TVP INFO na żywo

Adam Macedoński został odznaczony Złotym Krzyżem Zasługi (przez rząd RP na uchodźstwie w 1989 r.), złotym medalem Opiekuna Miejsc Pamięci Narodowej (1999), Medalem Edukacji Narodowej (2001), Krzyżem Drugiej Obrony Lwowa (2006), Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski (2007). Jest laureatem przyznawanej przez IPN Nagrody Kustosz Pamięci Narodowej za rok 2011. Postanowieniem prezydenta RP Andrzeja Dudy z 2 listopada 2021 r. został odznaczony Orderem Orła Białego za „zasługi dla kultury polskiej, za niezłomną postawę w obronie godności i praw człowieka w PRL oraz działalność na rzecz upowszechniania prawdy historycznej”.

#NaŻywo | Uroczystość wręczenia Orderu Orła Białego Adamowi Macedońskiemu https://t.co/Eq8gRfEtSw

— Kancelaria Prezydenta (@prezydentpl) May 6, 2022

#katyń #komunizm #historia #andrzej duda #adam macedoński #order