Naukowcy wzięli się za teorię Indiana Jonesa. I przyznali mu rację

„Mniejsze gatunki skorpionów i te mające mniejsze szczypce mają silniejszy jad w porównaniu z większymi gatunkami wyposażonymi w mocne i rozbudowane narządy chwytne” – czytamy na łamach pisma „Toxins”. Autorami odkrycia są naukowcy z Ryan Institute należącego do National University of Ireland w Galway. Jak sami żartują, przetestowali oni prawdziwość teorii z filmu „Indiana Jones i Królestwo Kryształowej Czaszki”, głoszącej, że najniebezpieczniejsze są małe skorpiony i że „jeśli chodzi o skorpiony, to im większego spotkasz, tym lepiej dla ciebie”.

Okazało się, że jest to prawda.

Badacze przeanalizowali w sumie 36 gatunków skorpionów. Stwierdzili, że faktycznie większe gatunki charakteryzują się słabszym jadem i spotkania z nimi są zdecydowanie mniej nieprzyjemne. Na przykład najmniejszy uwzględniony w analizie brazylijski żółty skorpion (Tityus serrulatus) ma jad ponad 100 razy silniejszy niż największe z badanych gatunków, takie jak skorpion skalny (Hadogenes paucidens).

Jednak nie tylko rozmiar ciała okazał się być istotnym parametrem przy określaniu „siły rażenia” skorpionów. Według ustaleń naukowców równie ważnym wskaźnikiem ich mocy jest rozmiar samych szczypiec, czyli elementów, którymi zakończone są przednie odnóża skorupiaków.

Im mniejsze szczypce, tym silniejszy jad

Przykładowo: jad gatunku mającego bardzo małe szczypce – południowoafrykańskiego skorpiona gruboogoniastego (Parabuthus transvaalicus) – jest ponad 10 razy silniejszy w porównaniu z gatunkami wyposażonymi w najpotężniejsze szczypce, m.in. izraelskim złotym skorpionem (Skorpion mauru).

– Oczywiście nasze badanie to nie tylko zabawna, nawiązująca do filmu ciekawostka. Potwierdzony przez nas wzorzec może mieć ważne implikacje medyczne – mówi dr Kevin Healy, zoolog i główny autor publikacji.

Naukowiec podkreśla, że chociaż skorpiony używają do obrony i polowania zarówno kolca jadowego, jak i chwytnych szczypiec, istnieje ewolucyjny kompromis między tymi dwoma rodzajami „broni”.

– Energia użyta do wytworzenia większych szczypiec oznacza, że zostało jej mniej do produkcji arsenału chemicznego – tłumaczy.

Albo siła, albo toksyna

To powoduje, że większe skorpiony, które w walce mogą wykorzystywać swój rozmiar fizyczny, są mniej zależne od jadu. I odwrotnie: najmniejsze osobniki w procesie ewolucji wykształciły silniejszy jad, ponieważ tylko on dają im przewagę w walce. – Kiedy weźmiemy pod uwagę najpotężniejsze i najniebezpieczniejsze jady skorpionów, okaże się, że są one kojarzone z gatunkami takimi jak Leiurus quinquestriatus (deathstalker), które są stosunkowo małe. W przeciwieństwie do nich największe gatunki, chociażby skorpiony skalne, mają jad, który powoduje jedynie niewielki ból – mówi Healy.

Inna autorka badania, dr Alannah Forde, dodaje: „Nie tylko stwierdziliśmy, że spotkania z większymi skorpionami są dla nas zdecydowanie bezpieczniejsze, ale też odkryliśmy, że poziom zagrożenia ze strony skorpiona można ocenić także na podstawie jego szczypiec. Można śmiało stwierdzić, że gatunki hojnie wyposażone przez naturę polegają właśnie na tych mocarnych zakończeniach odnóży, a nie na stosunkowo słabym jadzie”.

Kąsające skorpiony to globalny problem

Autorzy przypominają, że ukąszenia przez skorpiony są globalnym problemem zdrowotnym: co roku dochodzi do około miliona przypadków i kilku tysięcy zgonów. Jednak tylko 25-30 z ponad 2 tys. gatunków skorpionów jest groźnych dla człowieka.


Dlatego identyfikacja gatunków związanych z użądleniem ma kluczowe znaczenie dla sposobu leczenia i oceny zagrożenia. Znajomość zasady „im większy, tym lepszy (dla człowieka)” może okazać się więc bardzo pomocna w praktyce medycznej.

– Większość osób hospitalizowanych z ciężkimi objawami po użądleniu przez skorpiony to dzieci poniżej 15. roku życia. Identyfikacja odpowiedzialnego za ukąszenie gatunku jest niezbędna do wdrożenia prawidłowego leczenia – podsumowuje współautor badania dr Michel Dugon.

– Prosta zasada „większy znaczy łagodniejszy” może być pierwszym krokiem w kierunku skuteczniejszego ratowania życia – wskazuje dr Dugon.

Zobacz także: Naukowcy „cofnęli czas”. Odmłodzili komórki skóry o 30 lat

#skorpiony #indiana jones #badania #naukowcy #jad #śmierć