Teleskop Hubble'a dostrzegł najdalszą gwiazdę

NASA doniosła, że Kosmiczny Teleskop Hubble'a wykrył światło od gwiazdy odległej o 12,9 mld lat świetlnych. To nowy rekord wśród pojedynczych gwiazd. Poprzedni rekord również należał do gwiazdy zidentyfikowanej dzięki Teleskopowi Hubble'a, której światło potrzebuje 9 mld lat, aby do nas dotrzeć. Czyli gwiazda istniała, gdy Wszechświat miał około 4 mld lat (około 30 proc. obecnego wieku). Tamo odkrycie ogłoszono w 2018 r.

Nowa rekordzistka jest widziana z etapu życia Wszechświata mającego jedynie 7 proc. obecnego wieku. Obiektowi nadano nazwę Earendel, co w staroangielskim oznacza gwiazdę poranną.

W ustalaniu bardzo dalekich dystansów we Wszechświecie astronomowie posługują się pojęciem tzw. przesunięcia ku czerwieni (ang. redshift). Mówi ono, jak bardzo długość fali odebranej od ciała niebieskiego została przesunięta w stronę fal dłuższych (czyli w stronę koloru czerwonego) w stosunku do długości fali w momencie emisji przez obiekt.

Rekordzistka z 2018 r. ma przesuniecie ku czerwieni z = 1,5, a dla rekordzistki z 2022 r. wartość ta wynosi z = 6,2.

Zobacz także: Naukowcy rozwiązali jedną z zagadek Jowisza

„Z początku prawie nie wierzyliśmy w ten wynik, bo było to aż tak bardzo dalej niż dotychczasowa gwiazda z największym przesunięciem ku czerwieni” – powiedział Brian Welch z Johns Hopkins University w Baltimore (USA), główny autor publikacji, która ukazała się w „Nature”.


Naukowiec wskazał, że zwykle dla tak dużych odległości, całe galaktyki wyglądają jak małe smugi, pomimo iż skupiają razem światło milionów gwiazd.

Naukowcom w odkryciu pomogła sama natura. Obraz galaktyki, w której dostrzeżono gwiazdę, został powiększony i zaburzony przez soczewkowanie grawitacyjne.

Było to możliwe dzięki temu, że na linii widzenia leży wielka gromada galaktyk WHL0137-08. Jej masa zaburzyła bieg promieni świetlnych od odległego obiektu, działając niczym gigantyczne szkło powiększające.

Naukowcy szacują, że gwiazda Earendel jest co najmniej 50 razy masywniejsza od Słońca i miliony razy jaśniejsza. Według nich jest porównywalna do najbardziej masywnych gwiazd, jakie znamy z naszej bliższej kosmicznej okolicy.

Uczeni mają nadzieję, że gwiazdę uda się dokładniej zbadać przy pomocy Kosmicznego Teleskopu Jamesa Webba. To pozwoliłoby potwierdzić, że faktycznie mamy do czynienia z gwiazdą, zmierzyć jej jasność i temperaturę, a dzięki temu lepiej poznać gwiazdy z tak odległego w czasie okresu życia Wszechświata.

Gwiazdy w miarę swojej ewolucji wytwarzają cięższe pierwiastki i kolejne ich pokolenia mają w swoim składzie coraz więcej takich materiałów. Astronomowie rozróżniają tzw. gwiazdy pierwszej populacji z dużą zawartością ciężkich pierwiastków, powstałe po uformowaniu się galaktyk.

Do tej populacji należy Słońce. Są też gwiazdy drugiej populacji, o względnie małej zawartości ciężkich pierwiastków, są to stare gwiazdy o wieku niewiele mniejszym niż wiek Wszechświata.

Zobacz także: Teleskop Webba w pełni rozłożony w kosmosie

Jest też hipotetyczna populacja najstarszych gwiazd, które mogły powstać na samym początku, ze składem pierwotnym z wodoru, helu i niewielkich ilości litu, a bez cięższych pierwiastków. Ta populacja zwana jest gwiazdami trzeciej populacji.

Na razie takich gwiazd nie zaobserwowano. Nie wiadomo czy Earendel jest gwiazdą trzeciej populacji, czy może będzie trzeba spojrzeć jeszcze dalej w kosmos, aby je odnaleźć.

Hubble is still rewriting the textbooks! ��

The telescope observed the farthest individual star ever seen to date, nicknamed Earendel!

Are you a content creator or just want to learn more about this discovery? You can find interviews and b-roll here: https://t.co/jO3V9rPO6y pic.twitter.com/v6OY2771Ti

— Hubble (@NASAHubble) April 1, 2022

Observing Earendel can be thought of like looking at a very old photo of a young person who lived a long time ago, or hearing the oldest recording of a singer who is long gone. Learn more about Earendel: https://t.co/2ek5pFubO3

For more on Methuselah: https://t.co/KvzYUCGglO

— Hubble (@NASAHubble) April 1, 2022

#gwiazda #kosmos #wszechświat #nasa #teleskop #hubble