Śladami starożytności. Troja i Pergamon

Opisywana w „Iliadzie” i „Odysei”. Owiana legendami i mitami. Starożytna Troja od stuleci rozpala wyobraźnię archeologów i filmowców. Jej ruiny odkryto w XIX wieku na terenie północno - zachodniej Turcji. 200 km dalej znajduje się Pergamon, który w starożytności był nie tylko ważnym ośrodkiem handlowym i politycznym, ale także jednym z najpiękniejszych ówczesnych miast. Oba stanowiska archeologiczne znajdują się na liście światowego dziedzictwa UNESCO.

Ruiny starożytnego Pergamonu górują nad okolicą. Aby dostać się na wzgórze, trzeba wjechać kolejką linową. Akustyka jest niesamowita. Wyraźnie słychać przejeżdżające na dole samochody, a nawet grę na …fortepianie w jednym z domów. Przed wejściem na teren stanowiska archeologicznego można zobaczyć makietę starożytnego miasta.

Pergamon był jednym z najpiękniejszych miast w basenie Morza Śródziemnego i ważnym ośrodkiem produkcji pergaminu. Zbudowały go prawdopodobnie greckie plemiona w VIII wieku przed Chrystusem. W późniejszych wiekach miasto było zarządzane przez wielu władców, w tym Aleksandra Macedońskiego czy dynastię Attalidów. Za czasów pergameńskiego króla Eumenesa II nastąpił największy rozkwit miasta. W 133 roku przed Chrystusem, Pergamon wszedł w skład imperium Rzymian.

Dziś z pergameńskiego akropolu zachował się teatr w skale, który mógł pomieścić 10 tys. widzów, ruiny świątyni Dionizosa, agory czy pałacu królewskiego. Zachowały się także pozostałości świątyni Ateny. Niestety niewiele pozostało ze słynnej biblioteki, która była drugą – zaraz po aleksandryjskiej - największą biblioteką starożytnego świata. W jej zbiorach znajdowało się 200 tys. Książek. Zwoje w I wieku p.n.e. zabrał do Aleksandrii rzymski polityk Marek Antoniusz.

Najbardziej rozpoznawalnym zabytkiem Pergamonu jest Trajaneum – świątynia poświęcona greckiemu bogowi Zeusowi,  cesarzowi Trajanowi i jego następcy – Hadrianowi. 

Innym ważnym miejscem w Pergamonie jest Asklepion – świątynia i starożytne sanatorium, gdzie leczono ludzi wodą ze świętego źródła. Wg mitologii greckiej, Asklepios był bogiem sztuki lekarskiej. Pierwsza, poświęcona mu świątynia, powstała w Pergamonie już w IV wieku p.n.e. To tu kształcił Galen (Claudius Galenus) - jeden z najsłynniejszych lekarzy starożytnego świata. Z jego doświadczeń korzystało wielu medyków w średniowieczu i renesansie. Galen był także głównym lekarzem gladiatorów w Pergamonie.

Zobacz zdjęcie

zobacz
wszystkie

Miasto szatana

Obok Trajaneum znajdują się pozostałości po słynnym Ołtarzu Zeusa, który przez ówczesnych chrześcijan był nazywany „tronem szatana”. Pogańska religia i wiara w wielu bogów była w Pergamonie powszechna, a największym kultem obdarzano Zeusa. Pierwszą wspólnotę chrześcijańską założył w Pergamonie św. Paweł. Sam ołtarz został wywieziony i zrekonstruowany w Muzeum Pergameńskim w Berlinie – jak wiele innych eksponatów z tego starożytnego miasta.

Pergamon znalazł się na liście tak zwanych Siedmiu Kościołów Apokalipsy, wymienionych w Apokalipsie św. Jana, w której czytamy: Aniołowi Kościoła w Pergamonie napisz: to mówi ten, który ma miecz obosieczny, ostry. Wiem, gdzie mieszkasz: tam, gdzie jest tron szatana, a trzymasz się mego imienia i wiary mojej się nie zaparłeś, nawet we dni Antypasa, wiernego świadka mojego, który został zabity u was, tam gdzie mieszka szatan ”.


Antypas prawdopodobnie był biskupem Pergamonu i poniósł śmierć męczeńską w II wieku naszej ery.

Poniżej wzgórza, na którym zbudowano Pergamon, zachowały się ruiny tzw. Czerwonej Bazyliki z II wieku n.e. Była to świątynia poświęcona trzem egipskim bogom: Serapisowi, Harpokratesowi i Izydzie. Za czasów Bizancjum przekształcono ją w chrześcijańską bazylikę.

Troja Homera

200 km od Pergamonu leży starożytna Troja. Nie jest jednak dobrze zachowane stanowisko archeologiczne. Potrzeba dużej wyobraźni, żeby uzmysłowić sobie jej ogrom i piękno. W starożytności Troja była prężnie rozwijającym się, bogatym miastem, strategicznie położonym nad cieśniną Çanakkale (Dardanele).

Właściwie to nie ma jednej Troi. Miasto było dziewięciokrotnie niszczone i odbudowywane. Najstarsze ruiny datowane są na epokę brązu. Co ciekawe, miasto opisywane przez Homera w „Iliadzie” było szóstym lub siódmym. To chyba jedno z najgorzej zachowanych starożytnych miast jakie widziałam.

- Kupa kamieni i tyle - śmieje się jeden z turystów. I trudno się z nim nie zgodzić. W porównaniu do Efezu, Pergamonu czy Hierapolis – Troja wypada blado. Ale będąc w podróży po Turcji i mając ją po drodze, można podjechać żeby zobaczyć ruiny po tym wspaniałym kiedyś mieście na własne oczy. Znajdziemy tu pozostałości po łaźniach, murach obronnych, świątyni Ateny. W niezłym stanie przetrwał odeon, który zbudowano prawdopodobnie pod koniec I wieku przed Chrystusem.

Zobacz także: Klejnoty Meksyku – TOP5 najpiękniejszych miast

Nie byłoby Troi bez słynnego konia. To w nim ukryli się achajscy wojownicy podczas wojny trojańskiej, co przesądziło o ich zwycięstwie. Wg greckiego epika i poety Homera, trwająca 10 lat wojna, wybuchła po porwaniu przez trojańskiego królewicza Parysa pięknej Heleny – królowej i królewny Sparty. Armia Achajów ruszyła księżniczce z odsieczą, ale napotkała na potężny opór. O losach wojny przesądził podstęp Odyseusza. Armia wojowników ukryła się w środku potężnego drewnianego konia, który miał być prezentem dla wrogów. Trojanie przyjęli go i ten błąd doprowadził do upadku miasta.

Ogromną replikę drewnianego konia można zobaczyć przed wejściem na teren starożytnej Troi. Koń stoi także na promenadzie w miasteczku Çanakkale i przyciąga tysiące turystów. To właśnie ten koń zagrał w filmie „Troja” z Bradem Pittem w 2004 roku.

Zobacz zdjęcie

zobacz
wszystkie

Piękna Helena i koń trojański

Do dziś naukowcy nie mają pewności czy opisywana przez Homera wojna trojańska rzeczywiście się odbyła. Znalezione eksponaty mogą świadczyć o tym, że nie jest to tylko fantazja twórcy „Iliady” i „Odysei”. Jednym z dowodów, choć mocno krytykowanym przez wielu ekspertów, jest Skarb Priama znaleziony przez niemieckiego archeologa – amatora Henryka Schliemanna. Była to biżuteria i kilka tysięcy przedmiotów wykonanych głównie ze złota i srebra. Sam archeolog najpierw twierdził, że odkrył skarb w skrzyni, ale potem napisał, że kosztowności znalazł w murze. Obecnie duża część skarbu znajduje się w Muzeum Sztuk Pięknych im. A.S. Puszkina w Moskwie.

Część historyków uważa, że koń trojański jest tylko symbolem i metaforą. Jedna z hipotez mówi, że grecki bóg Posejdon wywołał trzęsienie ziemi, które zrównywało miasto z ziemią. A koń był jednym ze zwierząt, które składano mu w ofierze. Według innej teorii, Grecy zaatakowali Troję, a na ich statkach była podobizna konia i to stąd wzięło się określenie „koń trojański”.

#archeologia #starożytność #troja #pergamon #podróże