Rok z COVID-19, ponad rok z fake newsami. Tak dezinformowano na początku pandemii

Dokładnie rok temu, 4 marca 2020 r., odnotowano w Polsce pierwszy przypadek zakażenia koronawirusem. Pierwsze fake newsy opozycji i części mediów pojawiły się już w lutym. Twierdzili oni, że rząd w Polsce ukrywa tzw. pacjenta zero. Potem przykłady dezinformacji się mnożyły; uderzały przede wszystkim w rządzących, ale też w medyków, policję i wojsko. Przypominamy najgłośniejsze manipulacje z tamtych miesięcy.

Od początku epidemii COVID-19 w Polsce potwierdzono ponad 1,75 mln zakażeń SARS-CoV-2. Liczba zgonów na koronawirusa to przeszło 44,5 tys.

W ostatnich 12 miesiącach epidemia ewoluowała, dobowe wskaźniki infekcji rosły, później spadały, sytuacja się stabilizowała, by niedługo znów szybować w górę. Za nami dwie fale zakażeń; według ekspertów właśnie wkroczyliśmy w trzecią.

„Rząd ukrywa informacje o zakażonych koronawirusem”

W lutym ubiegłego roku, gdy także w Europie kolejne kraje informowały o pierwszych zakażeniach, poseł PO Michał Szczerba pisał, że „istnieje przypuszczenie, że rząd wie o przypadku koronawirusa” w Polsce i „nie informuje opinii publicznej”. „Próba wywołania wrażenia, że zajmuje się epidemią. Kupili termometry, uruchomili infolinię, wysyłają SMS-y. Tylko dlaczego wczoraj? Co robili przez ostatni miesiąc?!” – pisał w lutym zeszłego roku.

Jego partyjny kolega Waldemar Sługocki, pytany wtedy o tego tweeta, przyznawał: „Mój serdeczny kolega chciał w jakiś sposób wzbudzić emocje”. Jednak podobne tezy stawiał też rzecznik PO Jan Grabiec.

Dzień po tym, 27 lutego, w sieci pojawiły się publikacje o rzekomym potwierdzonym przypadku zakażenia koronawirusem z Chin w Polsce. Stał za nimi m.in. senator Krzysztof Kwiatkowski, który pisał: „Niestety, mamy pierwszy potwierdzony przypadek koronawirusa w Polsce, w Łodzi. Chora przebywa w szpitalu im. Biegańskiego. Na posiedzeniu Senatu omówimy, jak ochronić Polki i Polaków przed tą chorobą”.

Dementował to w rozmowie z portalem tvp.info minister zdrowia Łukasz Szumowski.

Czytaj także: Platformo, zatrzymaj się, pomyśl. Tak zachowują się hieny #koronawirus

Nierefundowane badania na COVID-19?

W sieci pojawiały się także głosy opozycyjnych polityków i dziennikarzy o tym, że Polska nie jest przygotowana na epidemię, a osoba, która uważa, że może być zarażona wirusem z Wuhan, by się zbadać, musi za to zapłacić – około 500 zł.

Gdy 4 marca ostatecznie koronawirus dotarł do Polski, do informacji o pacjencie szybko dotarła z kolei „Gazeta Wyborcza”. W internetowym wydaniu poinformowała, że mężczyzna w przeszłości był działaczem PiS.

Przekazywanie tego typu informacji i łączenie ich z problemem zakażenia nowym wirusem dziwi polityków, publicystów i internautów.

Pacjent „zero” z PiS? „Żeby się ludziom wdrukowało”

Wskazywali na ochronę danych osobowych, ale także pytali o cel takiego zabiegu. „Żeby się ludziom wdrukowało, że PiS roznosi choroby” – oceniała rzeczniczka Lewicy Anna-Maria Żukowska.

Zobacz także: Rozmowa z pacjentem „zero”. „Do dziś odczuwam skutki choroby”

teraz odtwarzane

Uderzenie w policję i wojsko

W mediach społecznościowych konto Platformy Obywatelskiej w woj. lubuskim informowało, że policja „odmówiła sanepidowi interwencji, bo nie majaą patroli; wszyscy uciekli na L4”. Wpis „lubili” i udostępniali dalej prominentni politycy PO z Mirosławem Szczerbą i Bartoszem Arłukowiczem na czele, a także internauci spod znaku „#SilniRazem” i „#Kidawa2020”.

Szybko okazało się to kolejnym fake newsem.

Także doniesienia o „ wyprowadzeniu wojsk na ulice oraz zamykaniu miast” szybko obalił minister obrony Mariusz Błaszczak.

Poseł Adam Szłapka w połowie marca zeszłego roku (jako rzecznik sztabu Małgorzaty Kidawy-Błońskiej, która startowała w wyborach prezydenckich), zamieścił na Twitterze nagranie, na którym prezydent Andrzej Duda mówił o pierwszych przypadkach koronawirusaw Chinach.

Szłapka twierdził jednak, że głowie państwa chodziło o Polskę. „To szokująca informacja” – pisał sensacyjnym tonem. Samo nagranie pochodziło sprzed dwóch miesięcy.

„VIP-izolatki” Szczerby

Poseł Michał Szczerba nie odpuszczał; pisał w mediach społecznościowych: „W związku z koronawirusem na Szaserów [szpital wojskowy w Warszawie – red.] przygotowano VIP-izolatki wyposażone w respiratory. Cieszę się, że moje państwo dba o Pana Prezesa. Chciałbym, żeby dbało o wszystkich obywateli”.

„Szanowny Panie Pośle. Poza adresem szpitala i nazwą wirusa nic w tej wiadomości nie znajduje potwierdzenia w rzeczywistości” – komentował fake newsa szpital.

Zobacz także: Jak internauci wypunktowali opowieść posła PO o „znajomym Maćku”

Fake newsy TVN24 i innych mediów

W dezinformacji swój udział miała także stacja TVN. Na początku kwietnia 2020 r. w serwisie informacyjnym „Fakty” jeden z materiałów zapowiedziano w ten sposób: „Polskie szpitale walczące z koronawirusem powoli się wypełniają, potrzebne kolejne. Zakażony jest co szósty pracownik służby zdrowia. Wirus nie zwalnia”.

W rzeczywistości co szóstym ze wszystkich zakażonych w Polsce był wtedys pracownik służby zdrowia.

Kolejnym przykładem był wykres zaprezentowany także w „Faktach”, który szybko podbił Facebook i Twitter. Internauci udostępniali grafikę z liczbą aktywnych przypadków zakażenia koronawirusem w poszczególnych państwach. Z wykresu wynikało, że w Polsce jest gorsza sytuacja pandemiczna niż we Włoszech czy Hiszpanii. Jakie były fakty?

Fake newsy były problemem nie tylko w polskiej przestrzeni medialnej. Lewicowa włoska gazeta „La Repubblica” twierdziła, że „transport kupionych w Polsce maseczek ochronnych, przeznaczonych dla szpitali w Rzymie i Lacjum, został zatrzymany przez polskie służby celne”. Za włoską gazetą pisała o tym „Rzeczpospolita”.

Portal tvp.info ustalił, że było to kłamstwo. – Rzekome zablokowanie transportu z Polski do Włoch nie miało miejsca – poinformowało polskie MSZ.

W mediach społecznościowych krążyło nagranie ortodoksyjnych żydów spryskiwanych wodą przez służby porządkowe. Materiał był opatrzony antysemickim i rasistowskim podpisem. Sugerował, że wideo nagrano w niemieckim Lipsku najpewniej w związku z epidemią koronawirusa. Jak się okazało, nagranie miało kilka lat i pochodziło z Izraela.

Fake newsy – raport

To nie wszystkie fake newsy i dezinformacja na temat. Więcej przykładów w raporcie na portalu tvp.info, w którym DEMASKUJEMY FAKE NEWSY.

Zobacz także: „Mandat za gwiazdki na karoserii”. Opozycja powiela kolejnego fake newsa

#zakażenia #szczepionka #maseczki #koronawirus #epidemia #covid-19 #dezinformacja #fake news #media