Tak umiera galaktyka. Astronomowie odkryli wyjątkowy układ

Znajdujący się na płaskowyżu Chajnantor w Chilijskich Andach teleskop ALMA (Atacama Large Millimeter Array) zaobserwował wyjątkową galaktykę. Obiekt ID2299 traci gaz tworzący i napędzający tamtejsze gwiazdy, co oznacza, że wkrótce zacznie umierać.

Życie galaktyk wyznacza powstawanie i umieranie kolejnych pokoleń gwiazd. Dopóki z zimnego gazu powstają kolejne gwiazdy, to galaktyka może pozostawać przy życiu, a nawet się rozwijać. Gdy procesy gwiazdotwórcze ustają, tworzące galaktykę gwiazdy stopniowo starzeją się i albo eksplodują, albo przechodzą w stadium olbrzymów, a następnie karłów, które świecą coraz ciemniej i powoli obumierają.

Intensywność tych procesów zależy bezpośrednio od ilości dostępnego zimnego gazu, który gromadzi się w obłoki międzygwiezdne. Po osiągnięciu odpowiedniej masy i gęstości zapadają się one pod wpływem grawitacji i tworzą nowe gwiazdy.

Dziewięć miliardów lat świetlnych od nas

Astronomowie przyjęli, że śmierć galaktyki rozpoczyna się w momencie, gdy na jej terenie dochodzi do zatrzymania narodzin gwiazd bądź utraty materii, która jest wykorzystywana do formowania nowych obiektów. Galaktyka ID2299, odległa od nas o 9 miliardów lat świetlnych, należy do tej drugiej grupy.

Policzono, że każdego roku wyrzuca ona materię w formie gazu, widocznego jako ogon pływowy, którego masa jest równa masie 10 tysięcy Słońc. Jak wynika z szacunkowych danych, obecnie galaktyka ta utraciła już 46 procent całego wchodzącego w jej skład gazu. Pozostała reszta jeszcze przez jakiś czas będzie służyła do tworzenia gwiazd, ale po kilkudziesięciu milionach lat procesy ustaną, a sama galaktyka zacznie obumierać. Dotąd astronomowie nie zaobserwowali samego, stąd wyjątkowość odkrycia.

Dotychczas nauka przyjmowała, że za odpływ gazu z galaktyk odpowiedzialne są głównie bardzo silne wiatry gwiezdne spowodowane – jak na ironię – przez procesy gwiazdotwórcze oraz aktywność czarnych dziur w centrach galaktyk. Przypadek ID2299 dowodzi jednak, że zderzenia galaktyk, choć na początku prowadzą do wzrostu intensywności procesów gwiazdotwórczych, gdyż gaz jednej galaktyki łączy się z gazem drugiej, co powoduje intensywny wzrost liczby powstających gwiazd, to z czasem może prowadzić do całkowitego zahamowania procesów powstawania nowych gwiazd.

Czytaj także: Największy kanion w naszym układzie słonecznym budzi zachwyt

#kosmos #astronomia #galaktyka #alma #chile #teleskop #id2299