
Już za tydzień w Unii Europejskiej może ruszyć akcja szczepień przeciw COVID-19. Pojawia się wiele pytań i wątpliwości: czy szczepionki są skuteczne, ale także – czy są bezpieczne. Co z kobietami w ciąży i jaka jest zasada działania preparatów Pfizera czy Moderny? Na te i inne pytania, w sumie kilkadziesiąt kwestii, odpowiada prof. dr hab. Wojciech Szczeklik, kierownik Kliniki Anestezjologii i Intensywnej Terapii ze Szpitala Klinicznego w Krakowie.
W internecie pojawiają się informację, że amantadyna może zwalczyć koronawirusa w kilkadziesiąt godzin – czy to prawda? Czy są jakieś preparaty...
zobacz więcej
KORONAWIRUS – RAPORT
Ekspert – jak relacjonuje – kilka dni temu uczestniczył w spotkaniu dotyczącym szczepień na koronawirusa, gdzie odpowiadał na pytania. W mediach społecznościowych podzielił się najczęściej pojawiającymi się wątpliwościami, bo – jak podkreśla – najważniejsza jest pełna informacja, by móc podjąć decyzję.
Jak podkreślił, choć część państw dopuszcza już do stosowania szczepionkę koncernu Moderna, jego wpisy dotyczą preparatu Pfizer/BioNTech, który jako pierwszy uzyskał akceptację m.in. w Stanach Zjednoczonych, Wielkiej Brytanii, a ostatnio także w Kanadzie.
Zobacz także: Jest termin startu szczepień na COVID-19 w UE
• Jakie mamy szczepionki m-RNA?
Szczepionki m-RNA, które na chwilę obecną mają potwierdzoną skuteczność i odpowiednie bezpieczeństwo i wchodzą obecnie na całym świecie do praktyki klinicznej to:
• Pfizer-BioNTech (planowana jako pierwsza w Polsce);
• Moderna.
• Czy szczepionka oparta o m-RNA to nowa technologia?
NIE – od lat jest rozwijana (badania nad nowotworami, inne zakażenia w tym: Ebola, SARS-1). To co jest nowe, to masowe szczepienia na bazie tej technologii.
• Czy proces powstawania szczepionki przebiegał wg. pełnych procedur badań klinicznych?
TAK – choć tempo było imponujące, to nie pominięto żadnych kroków powstawania szczepionki: fazy przedkliniczne, kliniczne (duże grupy!) i rejestracja przebiegały prawidłowo.
• Mechanizm działania?Czy proces powstawania szczepionki przebiegał wg. pełnych procedur badań klinicznych?
— Wojciech Szczeklik (@wszczeklik) December 18, 2020
TAK - choć tempo było imponujące, to nie pominięto żadnych kroków powstawania szczepionki: fazy przedkliniczne, kliniczne (duże grupy!) i rejestracja przebiegały prawidłowo.
Porównuje się potencjalne efekty uboczne szczepionki, o których na razie nic nie wiemy, do zakażenia wirusem, o którym wiadomo, że u części osób...
zobacz więcej
Szczepionka Pfizer-BioNTech po wytworzeniu jest przechowywana w -70 st. C (do 6 miesięcy). Transport na suchym lodzie – nie dłużej niż 10 dni. W poradniach szczepieniowych po rozmrożeniu może być przechowywana w temp. 2 do 8 st. Celsjusza do 5 dni.
• Co oznacza 95% skuteczność szczepionki?
Badanie ponad 43 tys. ochotników (Pfizer) – połowa osób dostała placebo, a druga połowa szczepionkę w tej grupie. Zachorowania na objawowy COVID-19:
– placebo – 162 os.;
– szczepionka – 8.
Skuteczność ochrony przed zachorowaniem 8/170 = ok. 95 proc.
• Czy szczepionka chroni przed ciężkim przebiegiem choroby?
TAK. Badanie ponad 43 tys. ochotników (Pfizer) skutkowało 10 ciężkich zachorowań w badanej grupie z czego: 9 w grupie placebo i 1 w grupie ze szczepionką.
• Powikłania krótkoterminowe po szczepieniu?
Bezpieczeństwo porównywalne do innych szczepionek przeciwwirusowych. Najczęstsze działania uboczne:
– ból, zaczerwienienie w miejscu zastrzyku;
– po szczepieniu często (powyżej 20 proc.) uczucie zmęczenia, ból głowy, bóle mięśni i stawów, gorączka.
• Czy następnego dnia po szczepieniu mogę pójść do pracy?Powikłania krótkoterminowe po szczepieniu?
— Wojciech Szczeklik (@wszczeklik) December 18, 2020
Bezpieczeństwo porównywalne do innych szczepionek przeciwwirusowych
Najczęstsze działania uboczne:
1. ból, zaczerwienienie w miejscu zastrzyku
2. po szczepieniu często (>20%) uczucie zmęczenia, ból głowy, bóle mięśni i stawów, gorączka
Ta część populacji, która przeszła zakażenie koronawirusem – również w postaci bezobjawowej – jest już uodporniona na COVID-19. Szacuję, że jest to...
zobacz więcej
Na razie mamy obserwację kilkumiesięczną (od wakacji). Szczepionka wypada bezpiecznie. Długoterminowe skutki po szczepieniach są niezmiernie rzadkie. Dane o bezpieczeństwie długoterminowym będą zbierane, a informacje o nich będą publicznie dostępne.
• Czy możliwe są odległe skutki zmiany naszego kodu genetycznego DNA?
ABSOLUTNIE NIE. Cząsteczka m-RNA, która znajduje się w szczepionce nie przenika do jądra komórkowego i nie integruje się z DNA człowieka. Po kilku dniach jest degradowana.
Mówił o tym w rozmowie z portalem tvp.info także wirusolog prof. Krzysztof Pyrć
• Czy osoby w ciąży i karmiące mogą się szczepić?Jak wygląda cykl szczepień? Kiedy nabieramy odporności?
— Wojciech Szczeklik (@wszczeklik) December 18, 2020
Po pierwszej szczepionce (podanie domięśniowe) należy się doszczepić po okresie 3 tygodni.
Koniecznie trzeba się zaszczepić dwukrotnie bo dopiero po drugiej dawce (7 dni po) uzyskujemy zakładaną odporność.
W Kalifornii niektórzy zamożni pacjenci oferują pieniądze, by znaleźć się wśród pierwszych osób, które otrzymają szczepionkę. Priorytetowy dostęp...
zobacz więcej
Nie ma żadnych podstaw, żeby przypuszczać, że szczepionka jest szkodliwa dla rozwijającego się płodu, nawet jeżeli jest się w ciąży podczas szczepienia (choć nie jest to zalecane).
• Przeciwwskazania do szczepienia?
– ciąża, karmienie piersią (to może się jeszcze zmieniać);
– objawy ostrej infekcji z gorączką (temp powyżej 38 st. Celsjusza).
Względne: reakcja anafilaktyczna w wywiadzie (do rozważenia w pełnym zabezpieczeniu szpitalnym).
• Jaki zachować odstęp czasowy od innych szczepień (np. na grypę)?
Odstęp między szczepieniem przeciw SARS-COV-2 a innymi szczepieniami powinien wynosić 7 dni (to może się jeszcze zmieniać, ale na pewno nie potrzeba dłuższej przerwy).
• Czy jeżeli choruję na ciężką niewydolność serca, astmę to mogę się zaszczepić?
TAK – koniecznie! Pacjenci z ciężkimi chorobami przewlekłymi są narażeni na powikłania COVID-19. Optymalnie należy się szczepić w wyrównanym okresie choroby przewlekłej (nie podczas zaostrzenia).
• Czy jeżeli przebyłem COVID-19 to powinienem się zaszczepić i czy jest to bezpieczne?
Jest to bezpieczne. Należy się zaszczepić. Po przebytym COVID-19 można rozważyć odłożenie szczepienia o 2-3 miesiące (utrzymująca się odporność), choć nie jest to konieczne (minimum 30 dni).
• Czy należy sprawdzić, czy mamy przeciwciała przeciwko SARS-COV2 (czy przebyliśmy zakażenie) przed szczepieniem?Czy jeżeli przebyłem COVID-19 to powinienem się zaszczepić i czy jest to bezpieczne?
— Wojciech Szczeklik (@wszczeklik) December 18, 2020
Jest to bezpieczne. Należy się zaszczepić. Po przebytym COVID-19 można rozważyć odłożenie szczepienia o 2-3 miesiące (utrzymująca się odporność) choć nie jest to konieczne (minimum 30dni)
Większość osób, które przeszły Covid-19 nadal ma wystarczającą liczbę komórek odpornościowych, by zapobiec ponownej infekcji – pisze „New York...
zobacz więcej
NIE – są to niezmiernie rzadkie powikłania. Zagrażający życiu wstrząs wystąpił jak na razie u 3 osób (od wprowadzenia szczepień) na całym świecie. Były to osoby, u których wstrząs występował już wcześniej.
• Czy mogą się szczepić osoby z chorobami nowotworowymi, chorobami immunologicznymi, stosujące leki biologiczne?
TAK – osoby z obniżoną odpornością mogą i powinny się szczepić. Nie jest tylko do końca pewne, jak dobra będzie wytworzona odporność (słabsza odpowiedź niż u zdrowych).
• Czy osoby z HIV/AIDS mogą się szczepić?
TAK – podobnie jak inne osoby z osłabioną odpornością. W badaniu trzeciej fazy szczepionki Pfizer brało udział kilkaset osób z tym schorzeniem – wyniki jeszcze nie są opublikowane.
• Czy szczepić dzieci?
Dzieci będą (jeżeli będą) szczepione na samy końcu kolejki. Zatem poczekajmy. Szczepionka jest bezpieczna dla dzieci powyżej 16. roku życia. Czekamy na wyniki z grupy 12-16 lat. Młodsze dzieci nie były jeszcze badane.
• Jak długo utrzyma się odporność po szczepieniu?Czy szczepić dzieci?
— Wojciech Szczeklik (@wszczeklik) December 18, 2020
Dzieci będą (jeżeli będą) szczepione na samy końcu kolejki. Zatem poczekajmy.
Szczepionka jest bezpieczna dla dzieci >16 roku życia. Czekamy na wyniki z grupy 12-16 lat.
Młodsze dzieci nie były jeszcze badane.