Co oznacza europejska płaca minimalna?

Złożona przez Komisję Europejską propozycja jest odpowiedzią na kryzys gospodarczy wywołany przez pandemię koronawirusa, który w dużej mierze dotknął pracowników zarabiających najmniej. Według Komisji w większości państw płaca minimalna jest zbyt niska w porównaniu do innych płac i w związku z tym nie zapewnia godnego życia. Dyrektywa ma więc wzmocnić układy zbiorowe pracy oraz zapewnić objęcie odpowiednią płacą minimalną wszystkich pracowników w Unii Europejskiej.

– Pracownicy powinni mieć dostęp do odpowiedniej płacy minimalnej i przyzwoitego poziomu życia. To, co dzisiaj proponujemy, to ramy dla płacy minimalnej, przy pełnym poszanowaniu tradycji narodowych (...). Poprawa warunków pracy i życia nie tylko ochroni naszych pracowników, ale także pracodawców, którzy płacą przyzwoite pensje – argumentowała szefowa KE Ursula von der Leyen.

Warto podkreślić, że ustalenie wysokości płacy minimalnej w poszczególnych krajach nie leży w kompetencji Komisji Europejskiej. Propozycja dotyczy stworzenia jednolitych standardów jej ustalania. Mają one być przejrzyste, stabilne oraz regularnie i terminowo aktualizowane. Projekt dyrektywy wpisany jest w szerszą mapę drogową działań Unii Europejskiej w obszarze społecznym europejskiego filaru praw socjalnych, który został podpisany przez wszystkie państwa UE podczas szczytu w Goeteborgu w 2017 r.

Polska w środku stawki

Jak aktualnie wygląda płaca minimalna w krajach Unii Europejskiej? W lipcu 2020 r. sześć państw Unii Europejskiej nie posiadało ustawowej pensji minimalnej. To Dania, Włochy, Cypr, Austria, Finlandia i Szwecja. Pensji minimalnej nie ma również w Wielkiej Brytanii i państwach starających się o akces w Unii – Czarnogórze, Macedonii, Albanii, Serbii i Turcji.

Pozostałe 21 państw można podzielić na trzy poziomy wysokości płacy minimalnej – pierwsza poniżej 500 euro, a w jej skład wchodzą Bułgaria, Łotwa, Węgry i Rumunia. W tej grupie najniższa pensja minimalna jest w Bułgarii (312 euro), najwyższa w Rumunii (461 euro).

Druga grupa to państwa z płacą minimalną od 500 do 1000 euro. Należą do niej: Chorwacja, Czechy, Słowacja, Polska, Estonia, Litwa, Portugalia, Grecja, Malta i Słowenia. W tej grupie najniższa płaca minimalna jest w Chorwacji (537 euro), najwyższa w Słowenii (941 euro).

Trzecia grupa to państwa, gdzie pensja minimalna jest powyżej 1000 euro. To Hiszpania, Francja, Niemcy, Belgia, Holandia, Irlandia i Luksemburg. Najniższa pensja minimalna w tej grupie istnieje w Hiszpanii – 1108 euro, najwyższa w bogatym Luksemburgu – 2412 euro.

Oczywiście te suche liczby nie oddają poziomu życia, jaki może zapewnić minimalne wynagrodzenie. Tutaj lepiej ocenić standard siły nabywczej pensji minimalnej – jeśli spojrzymy na te kryterium, to polska płaca minimalna wypada lepiej niż płaca minimalna w 12 krajach (Łotwa, Bułgaria, Estonia, Słowacja, Węgry, Czechy, Chorwacja, Portugalia, Rumunia, Litwa, Grecja i Malta).

A co z pozostałymi państwami Unii Europejskiej? W krajach tych obowiązuje model osiągania płacy minimalnej poprzez tzw. zbiorowe układy pracy, czyli porozumienie normatywne, zawierane pomiędzy pracodawcą albo organizacjami pracodawców a organizacją związkową albo organizacjami związkowymi.

Układy mogą określać szerzej i korzystniej uprawnienia pracownicze uregulowane powszechnie w kodeksie lub innych przepisach. Nie mogą natomiast zawierać przepisów mniej korzystnych dla pracownika niż przepisy prawa pracy. Wszystkie kraje Unii Europejskiej, które nie posiadają ustawowej pensji minimalnej, wypracowują je przy pomocy zbiorowych układów pracy.

Co warto podkreślić – skandynawskie związki zawodowe sprzeciwiają się europejskiej płacy minimalnej. W tej materii jednak poglądy central związkowych się zmieniają – stąd np. wprowadzenie w Niemczech w 2015 roku pensji minimalnej, państwie dotychczas opierającym się tylko na zbiorowych układach pracy.

Sukces Solidarności

Projekt dyrektywy wzmacnia układy zbiorowe pracy, gdyż obliguje państwa Unii Europejskiej do podjęcia w porozumieniu z partnerami społecznymi działań naprawczych w przypadku, gdy mniej niż 70 proc. pracowników jest nimi objęta. Polska z wynikiem 17 proc. jest krajem o jednym z najniższych poziomów objęcia pracowników zbiorowymi układami pracy. Gorzej jest tylko na Litwie i Łotwie.

Według dyrektywy wszystkie państwa raz w roku przedstawiałyby Komisji informacje dotyczące ochrony płacy minimalnej.

Projekt dyrektywy zapewniającej jednolite standardy ustalania odpowiednich płac minimalnych w państwach należących do Unii Europejskiej jest w dużej mierze sukcesem polskiej Solidarności.

#płaca minimalna #unia europejska #parytet siły nabywczej #europejska płaca minimalna