Znani, których już z nami nie ma. Oni odeszli w minionym roku

Kochani i cenieni przez miliony Polaków aktorzy jak nieodżałowany Jan Kobuszewski czy Zofia Czerwińska, wielcy polskiej i światowej polityki jak Jan Olszewski, Kornel Morawiecki czy George H.W. Bush. W mijających dwunastu miesiącach pożegnaliśmy wiele znanych osób – polityków, artystów, sportowców, naukowców. Warto ich przypominać i powspominać.

LISTOPAD 2018

Stan Lee (1922-2018) – Król komiksu. Jako młodzieniec chciał stworzyć „wielką amerykańską powieść”. Gdy został scenarzystą komiksów, początkowo podpisywał się pod pseudonimem, żeby „oszczędzić swoje nazwisko” – Stanley Martin Lieber – dla „poważnej literatury”. Nieśmiertelną sławę zdobył jednak dzięki komiksom. Stworzył m.in. postaci Spider-Mana, Fantastyczną Czwórkę, Iron Mana, X-Menów. Jego przełomowość polegała m.in. na tym, że obarczył superbohaterów problemami zwykłych ludzi.

Andrzej Gmitruk (1951-2018) – trener, menedżer i promotor bokserski. Wyszkolił wielu medalistów olimpijskich i amatorskich oraz zawodowych mistrzów świata. Wśród jego wychowanków byli m.in. Andrzej Gołota i Tomasz Adamek. Zmarł tragicznie. W rocznicę śmierci syna zapalił na tarasie swojego domu w Hipolitowie świecę, która wywołała pożar. Trener chciał ugasić płomienie, ale doznał zapaści.

George H.W. Bush (1924-2018) – 41. prezydent USA w latach 1989-1993 z ramienia Partii Republikańskiej. Podczas jego prezydentury zawaliła się żelazna kurtyna. Wspierał przemiany demokratyczne w Europie Wschodniej, w tym w Polsce. „Ten znamienity amerykański mąż stanu, bohaterski weteran II wojny światowej, nieustraszony wojownik okresu zimnej wojny i honorowy obywatel mojego rodzinnego Krakowa, był zawsze wielkim przyjacielem Polski i Polaków” – napisał w depeszy kondolencyjnej prezydent Andrzej Duda. George H.W. Bush był również ojcem 43. prezydenta USA George’a W. Busha.

Bernardo Bertolucci (1941-2018) – ceniony włoski reżyser i scenarzysta filmowy. Zdobył Oscary za reżyserię i scenariusz do filmu „Ostatni Cesarz”. Łącznie ten obraz otrzymał w 1988 roku 9 nagród akademii. Inne jego znany filmy to m.in. „Mały Budda” i „Konformista”. Lubił szokować, wywołał skandal śmiałymi scenami erotycznymi z udziałem Marlona Brando i Marii Schneider w „Ostatnim tangu w Paryżu”.

Zmarli również m.in. Kateryna Handziuk (1985-2018) – ukraińska aktywistka walcząca z korupcją. 30 lipca 2018 roku w pobliżu swojego domu w Chersoniu została napadnięta i oblana kwasem siarkowym, zmarła po ponad trzech miesiącach cierpień. Lubomir Tomaszewski (1923-2018) – polsko-amerykański artysta malarz, rzeźbiarz i projektant porcelany. Walczył w powstaniu warszawskim przez wszystkie 63 dni zrywu.

GRUDZIEŃ 2018

Jolanta Szczypińska (1957-2018) – posłanka na Sejm RP w latach 2004-2018. Od lat 80. związana z NSZZ „Solidarność”, w czasach PRL była represjonowana za działalność opozycyjną. Słynęła ze skromności. – Ona była osobą, która była ofiarą brutalności komunizmu i niesprawiedliwości III RP. Ona zawsze była bardzo godna i nigdy o nic nie prosiła. Zdarzało się, że żyła ze zbierania grzybów – wspominał zmarłą prezes PiS Jarosław Kaczyński.

Bp Tadeusz Pieronek (1934-2018) – sekretarz generalny Konferencji Episkopatu Polski w latach 1993-1998 i rektor Papieskiej Akademii Teologicznej w Krakowie w latach 1998-2004. Przygotowywał I pielgrzymkę Jana Pawła II do Polski, a potem czynnie uczestniczył w organizacji następnych. Brał również udział w procesie beatyfikacyjnym Jana Pawła II. Od 1990 roku, z ramienia Watykanu uczestniczył w rokowaniach z rządem w sprawie zawarcia konkordatu, ostatecznie ratyfikowanego w 1998 roku.

Kazimierz Kutz (1929-2018) – reżyser filmowy, teatralny i telewizyjny, scenarzysta filmowy, publicysta, pisarz oraz polityk. Współpracownik opozycji demokratycznej w PRL. Głównym motywem jego twórczości jest tożsamość Ślązaków i bunt podejmowany przez górniczą wspólnotę. – Był wybitnym reżyserem, bezkompromisowym i niepokornym człowiekiem – powiedział wicepremier i minister kultury prof. Piotr Gliński.

Amos Oz (1939-2018) – izraelski pisarz, eseista i publicysta tworzący w języku hebrajskim. Był uważany za jednego z najwybitniejszych pisarzy izraelskich. W 1967 roku, w czasie wojny sześciodniowej walczył na froncie synajskim, a następnie brał udział w walkach w czasie wojny Jom Kipur na Wzgórzach Golan. Uznanie na całym świecie zyskał dzięki wydanej w 1968 roku powieści „Mój Michał”, a wielki rozgłos przyniosły mu powieści „Czarna skrzynka” z roku 1987 oraz „Poznać kobietę” z roku 1989. Przez kilka lat wymieniany był jako jeden z głównych faworytów do literackiej Nagrody Nobla.

Ludmiła Aleksiejewa (1927-2018) – rosyjska aktywistka polityczna i dysydentka, obrończyni praw człowieka. W czasach ZSRR współtworzyła Moskiewską Grupę Helsińską, została zmuszona do emigracji. Do Rosji wróciła w 1993 roku. Krytykowała również Władimira Putina, podczas jednej z antykremlowskich demonstracji została zatrzymana przez służby specjalne. Mówiła głośno o ludobójstwie dokonanym na Polakach. – Rosjanie ponoszą wobec Polaków straszną winę. Jednak najpodlejsze, co uczyniliśmy, to dokonanie razem z nazistami rozbioru Polski w 1939 roku. Agresja 1939 roku i Katyń – to straszny wstyd wobec Polaków. Wybaczcie, jeśli możecie – prosiła.

Zmarli również m.in. Agnieszka Dymecka (1966-2018) – dziennikarka, przez wiele lat związana z TVP. Prof. dr hab. Bogdan Balcer (1936-2018) – historyk; pracownik Instytutu Archeologii i Etnologii Polskiej Akademii Nauk. Jerzy Wartak (1947-2018) – górnik, działacz opozycji antykomunistycznej w okresie PRL, jeden z przywódców strajku w Kopalni Węgla Kamiennego Wujek w 1981 roku. Lawrence Roberts (1924-2018) – amerykański informatyk, jeden z twórców wojskowej sieci komputerowej ARPANET, z której wykształcił się internet. Symcha Rotem (1925-2018) – żydowski działacz ruchu oporu w czasie II wojny światowej, uczestnik powstania w getcie warszawskim, łącznik Żydowskiej Organizacji Bojowej po aryjskiej stronie Warszawy.

STYCZEŃ 2019

Paweł Adamowicz (1965-2019) – działacz opozycji demokratycznej w okresie PRL, w latach 1998–2019 prezydent Gdańska. Działał na rzecz pojednania polsko-niemieckiego oraz współpracy z mniejszością kaszubską. Zmarł w wyniku ran zadanych mu przez zamachowca podczas udziału w finale Wielkiej Orkiestry Świątecznej Pomocy. Po jego śmierci prezydent Andrzej Duda ogłosił dwudniową żałobę narodową.

Mieczysław Tomaszewski (1921-2019) – muzykolog, teoretyk, estetyk muzyki. Uczestniczył w kampanii wrześniowej, po której był internowany i wywieziony do obozu; udało mu się zbiec. Był m.in. członkiem Polskiej Akademii Nauk. Był jednym z najwybitniejszych znawców twórczości Fryderyka Chopina. Został odznaczony Orderem Orła Białego.

Emiliano Sala (1990-2019) – argentyński piłkarz. W styczniu przeszedł z francuskiego FC Nantes to walijskiego Cardiff City za 15 milionów funtów. Zginął w katastrofie lotniczej nad kanałem La Manche, gdy leciał do nowego klubu. „Jestem przerażony. Lecę samolotem, który wygląda, jakby się miał za chwilę rozpaść” – napisał do bliskich przed startem.

Ryszard Peryt (1947-2019) – reżyser, aktor, profesor sztuk teatralnych, twórca inscenizacji oper barokowych, klasycznych i dziewiętnastowiecznych oraz polskich prawykonań oper dwudziestowiecznych. Jako jedyny na świecie zrealizował wszystkie dzieła sceniczne autorstwa Wolfganga Amadeusza Mozarta. Został pochowany w Panteonie Wielkich Polaków Świątyni Opatrzności Bożej w Warszawie.

Zmarli również m.in. Wiesław Zdort (1931-2019) – wybitny operator filmowy. Był autorem zdjęć m.in. do „Dekalogu I” Krzysztofa Kieślowskiego, „Soli ziemi czarnej” Kazimierza Kutza czy „Popiołu i diamentu” Andrzeja Wajdy. Leo John Dulacki (1918-2019) – amerykański generał polskiego pochodzenia, służący m.in. podczas II wojny światowej, wojny w Korei i wojny w Wietnamie.

LUTY 2019

Jan Olszewski (1930-2019) – prawnik i premier od końca 1991 do czerwca 1992 roku po przeprowadzonych pierwszych w pełni wolnych wyborach. W czasach PRL zaangażował się w pomoc prawną dla opozycjonistów. W latach 60. bronił w procesach politycznych m.in.: Jacka Kuronia, Karola Modzelewskiego, Melchiora Wańkowicza, Janusza Szpotańskiego, Wojciecha Ziembińskiego. W 1976 roku bronił w sądach robotników Radomia i Ursusa. Współpracował z Komitetem Obrony Robotników i Ruchem Obrony Praw Człowieka i Obywatela. W 1980 roku doradzał „ Solidarności” i Lechowi Wałęsie. Jako członek Komitetu Obywatelskiego przy Lechu Wałęsie uczestniczył w rozmowach Okrągłego Stołu. Był pełnomocnikiem rodziny ks. Jerzego Popiełuszki podczas procesu jego zabójców z SB. – Jan Olszewski świadczył swym życiem, że pełna niepodległość jest możliwa, że warto o nią walczyć; był i jest wspaniałym synem historii Rzeczypospolitej, ale jest też synem Europy – powiedział premier Mateusz Morawiecki podczas mszy żałobnej w warszawskiej archikatedrze. Jan Olszewski był Kawalerem Orderu Orła Białego.

Karl Lagerfeld (1933-2019) – niemiecki projektant mody, jeden z najbardziej znanych w historii, artysta i fotografik. Był m.in. dyrektorem kreatywnym domów mody Chanel i Fendi, miał również własną markę modową. Zaprojektował także m.in. etykietki napoju Coca-Cola. Zmarł na raka trzustki.

Matti Nykanen (1963-2019) – jeden z najwybitniejszych skoczków narciarskich w historii. Fin zdobył m.in. cztery złote medale zimowych igrzysk olimpijskich i pięć złotych medali mistrzostw świata. Po zakończenie kariery sportowej zajął się muzyką, jako piosenkarz wydał trzy płyty. Przez wiele lat zmagał się z alkoholizmem. Choroba sprawiła, że wielokrotnie trafiał do więzienia za przemoc domową, m.in. próbował zamordować paskiem od szlafroka jedną ze swoich żon. Dorabiał jako kelner, śpiewak w barze karaoke i striptizer.

Albert Finney (1936-2019) – brytyjski aktor, reżyser, scenarzysta i producent teatralny, filmowy i telewizyjny. Pięciokrotnie był nominowany do Oscara, ale nigdy nie udało mu się zdobyć nagrody, w odróżnieniu od Złotych Globów i nagród BAFTA, których miał kilka w kolekcji. Był wszechstronnym aktorem; wcielał się m.in. w role szekspirowskie i skomplikowane postaci w filmach wysokobudżetowych. Wystąpił m.in. w dwóch filmach o przygodach Jamesa Bonda. Odrzucił tytuł szlachecki zaproponowany mu przez królową Elżbietę II, oceniając, że przyjęcie go byłoby „snobizmem”.

Zmarli również m.in. Zbigniew Szczepkowski (1952-2019) – ceniony kolarz i trener kolarski, wielokrotny mistrz Polski i olimpijczyk z Montrealu. Tadeusz Raczkiewicz (1949-2019) – polski rysownik i scenarzysta komiksowy. Gordon Banks (1937-2019) – brytyjski bramkarz. Mistrz świata z 1966 roku. Lee Radziwill (1933-2019) – młodsza siostra Jacqueline Kennedy, żony prezydenta Stanów Zjednoczonych Johna F. Kennedy’ego. Ikona mody była żoną m.in. polskiego księcia Stanisława Albrechta Radziwiłła herbu Trąby. Ryszard Zieliński (1931-2019) – Sprawiedliwy wśród Narodów Świata. Tadeusz Kraśko (1940-2019) – dziennikarz telewizyjny, reżyser i scenarzysta filmów dokumentalnych, reportażysta, publicysta, dyplomata, pracował m.in. w Telewizji Polskiej. Shelley Lubben (1968-2019) – amerykańska aktorka filmów dla dorosłych i działaczka antypornograficzna.

MARZEC 2019

Zofia Czerwińska (1933-2019) – uwielbiana przez pokolenia widzów aktorka. Łącznie zagrała około 150 ról i epizodów w produkcjach kinowych i telewizyjnych. Wykreowała niezapomniane role w takich popularnych serialach, jak „Czterdziestolatek”, „Alternatywy 4”, „Tygrysy Europy”. Wystąpiła m.in. w „Eroice” Andrzeja Munka, „Dwóch żebrach Adama” i „Mniejszym złu” Janusza Morgensterna, „Rejsie” Marka Piwowskiego, „Nie lubię poniedziałku” Tadeusza Chmielewskiego, „Poszukiwanym poszukiwanej” i „Misiu” Stanisława Barei, „Lalce” Ryszarda Bera, „Rajskiej jabłoni” Barbary Sass, „Och, Karol” Romana Załuskiego, „Strasznym śnie Dzidziusia Górkiewicza” Kazimierza Kutza, „Złocie dezerterów” Janusza Majewskiego, „Golemie” i „Ubu Królu” Piotra Szulkina, „Pianiście” Romana Polańskiego. Była działaczką społeczną i działaczką na rzecz praw zwierząt, angażowała się również w kampanie społeczne.

Keith Flint (1969-2019) – brytyjski muzyk i tancerz, wokalista zespołu The Prodigy, wykonującego muzykę elektroniczną. W latach 90. Utwory „Firestarter”, „Breathe” czy „Smack my bitch up” podbijały listy przebojów. Słynął z ogromnej energii scenicznej. Był również właścicielem zespołu wyścigowego Team Traction Control, którego motocykle startowały w słynnym wyścigu na wyspie Man i mistrzostwach Wielkiej Brytanii. Popełnił samobójstwo w swoim domu w North End w hrabstwie Essex.

Luke Perry (1966-2019) – amerykański aktor. Zasłynął przede wszystkim z roli Dylana McKaya w serialu „Beverly Hills 90210”, stając się idolem nastolatek na całym świecie. Zanim okrzyknięto go gwiazdą, dorabiał w sklepie obuwniczym i fabryce klamek. Zmarł w wyniku rozległego udaru mózgu, nie doczekawszy premiery swojego ostatniego filmu „Pewnego razu... w Hollywood” w reżyserii Quentina Tarantino.

Zmarli również m.in. Maria Iwaszkiewicz (1924-2019) – pisarka, felietonistka, dziennikarka, długoletnia redaktorka Spółdzielni Wydawniczej „Czytelnik”. Była córką jednego z najwybitniejszych polskich prozaików i poetów XX-stulecia Jarosława Iwaszkiewicza, a także opiekunką jego spuścizny. Jan Dydak (1968-2019) – bokser, brązowy medalista olimpijski z Seulu w wadze półśredniej. Jan Kobylański (1923-2019) – były więzień obozów koncentracyjnych Mauthausen-Gusen, Dachau, Gross-Rosen i Auschwitz-Birkenau; kontrowersyjny działacz polonijny. Walerij Bykowski (1934-2019) – radziecki kosmonauta; dziewiąty człowiek w kosmosie, uczestnik trzech misji kosmicznych. Dick Dale (1937-2019) – amerykański gitarzysta; pionier surf-rocka; autor słynnego utworu „Misirlou”.

KWIECIEŃ 2019

prof. Karol Modzelewski (1937-2019) – historyk mediewista, dysydent, więzień polityczny i jeden z liderów opozycji demokratycznej w okresie PRL. Od listopada 1980 do kwietnia 1981 roku był pierwszym rzecznikiem prasowym NSZZ „Solidarność”. Był autorem pomysłu przyjęcia przez związek jego nazwy „Solidarność”. Był członkiem Polskiej Akademii Nauk oraz wykładowcą m.in. Uniwersytetu Warszawskiego. Został odznaczony Orderem Orła Białego. Za wydaną w 2014 roku autobiografię „Zajeździmy kobyłę historii. Wyznania poobijanego jeźdźca” otrzymał Nagrodę Literacką „Nike”.

Peter Mayhew (1944-2019) – jeden z największych aktorów w historii, jeżeli chodzi o wzrost, mierzył bowiem aż 221 cm. Zasłynął rolą Chewbakki, przedstawiciel rasy Wookieech i towarzysz Hana Solo w filmach z serii „Gwiezdne Wojny”. Z pochodzenia był Anglikiem, ale przyjął amerykańskie obywatelstwo.

Tadeusz Pluciński (1926-2019) – ceniony aktor filmowy i teatralny. Najczęściej grywał role amantów. Popularność zawdzięczał drugoplanowym rolom w komediach, zarówno telewizyjnych, jak i kinowych. Najbardziej znane filmy z jego udziałem to: „Mąż swojej żony”, „Dzięcioł”, „Brunet wieczorową porą” oraz „Co mi zrobisz, jak mnie złapiesz”. Widzowie pamiętają go też z obrazów „Poszukiwany, poszukiwana”, „Kariera Nikodema Dyzmy” czy „Hydrozagadka”. Aktor występował w produkcjach dla młodzieży, jak „Podróż za jeden uśmiech”, „Stawiam na Tolka Banana” oraz w serialach – „Stawka większa niż życie”, „Czterdziestolatek”, „Alternatywy 4”. Z kolei w jednym z najpopularniejszych słuchowisk Polskiego Radia „Matysiakowie” Tadeusz Pluciński wcielał się w postać Stacha Matysiaka.

Bibi Anderson (1935-2019) – słynąca z urody szwedzka aktorka filmowa i teatralna. Sławę przyniosły jej występy w filmach Ingmara Bergmana. Była uważana za muzę cenionego reżysera. W 1958 roku otrzymała Złotą Palmę w Cannes dla najlepszej aktorki za rolę w filmie „U progu życia” oraz Srebrnego Niedźwiedzia na festiwalu w Berlinie w 1963 roku dla najlepszej aktorki za film „Kochanka”. Wystąpiła również m.in. w „Siódmej pieczęci” czy „Tam, gdzie rosną poziomki”.

Zmarli także m.in. Czesława Żak (1927-2019) – Sprawiedliwa Wśród Narodów Świata. Zbigniew Dyka (1928-2019) – prawnik, poseł na Sejm I kadencji i minister sprawiedliwości w latach 1991-1993. Wielki książę Luksemburga Jan (1921-2019). Joachim Maj (1932-2019) – żużlowiec; wielokrotny indywidualny oraz drużynowy medalista mistrzostw Polski i świataJohn Havlicek (1940-2019) – amerykański koszykarz; ośmiokrotny mistrz ligi NBA z drużyną Boston Celtics. Borys Podsoblajew (1974-2019) – rosyjski muzyk blackmetalowy; zmarł w wyniku potrącenia przez samochód.

MAJ 2019

Izabela Skrybant-Dziewiątkowska (1938-2019) – piosenkarka, liderka zespołu Tercet Egzotyczny. Była królową i matką polskiej piosenki popularnej i latynoskiej. O występach zespołu rozpisywał się m.in. „New York Times”. Tercet Egzotyczny doczekał się nawet swojego muzeum w Lubiniu w Wielkopolsce. Była również aktorką, wystąpiła w „Rękopisie znalezionym w Saragossie” Wojciecha Hasa.

Jan Guz (1956-2019) – działacz związkowy, w latach 2004–2019 przewodniczący Ogólnopolskiego Porozumienia Związków Zawodowych. W 2010 r. prezydent Lech Kaczyński powołał go na członka Narodowej Rady Rozwoju. W październiku 2015 r. z ramienia OPZZ został członkiem nowo powstałej Rady Dialogu Społecznego. Hołd zmarłemu złożyli m.in. prezydent Andrzej Duda i premier Mateusz Morawiecki. „Zawsze z zaangażowaniem reprezentował pracowników zrzeszonych w związku, będąc niejednokrotnie twardym partnerem do rozmów” – napisał szef rządu.

Niki Lauda (1949-2019) – jeden z najlepszych kierowców w historii Formuły 1. Trzykrotnie został mistrzem świata – w latach 1975, 1977 i 1984. W 1976 roku zmierzał po drugi tytuł mistrzowski, ale uległ groźnemu wypadkowi na niemieckim torze Nürburgring. W ostatniej chwili z płonącego Ferrari wydobyli go inni kierowcy, był jednak bardzo poparzony i miał uszkodzone płuca. Wówczas wydawało się, że kariera sportowa Austriaka zakończy się nieszczęśliwie, tymczasem Lauda wrócił na tor już po sześciu tygodniach i do końca sezonu toczył zaciętą walkę o tytuł. Przegrał jednym punktem, ale i tak wzbudził podziw całego świata. Po zakończeniu kariery w 1985 roku zajmował się m.in. prowadzeniem własnych linii lotniczych.

Zmarli również m.in. Radosław Szaybo (1933-2019) – jeden z najwybitniejszych plakacistów, ceniony fotograf oraz projektant okładek płyt i książek. Prof. dr hab. Maciej Jerzy Serwański (1946-2019) – historyk specjalizujący się w historii powszechnej nowożytnej oraz historii Polski XVI–XVIII wieku. Doris Day (1922-2019) – ceniona amerykańska aktorka i piosenkarka. W 1959 roku dostała nominację do Oscara za rolę Jane Morrow w filmie w reżyserii Michaela Gordona „Telefon towarzyski”. Angażowała się również w obronę praw zwierząt.

CZERWIEC 2019

Jose Antonio Reyes (1983-2019) – reprezentant Hiszpanii w piłce nożnej. Grał między innym w Sevilli, Arsenalu Londyn, Realu Madryt i Atletico Madryt. Aż pięciokrotnie wygrał z różnymi drużynami Ligę Europy, miał też na koncie mistrzostwo Anglii i Hiszpanii. Zginął w wypadku samochodowym. Śledczy ustalili, że gdy jechał autostradą z prędkością 237 km/godz., w jego aucie pękła opona. W wypadku zginął także Jonathan Reyes, 23-letni kuzyn piłkarza, a jego drugi kuzyn, Juan Manuel Calderon, odniósł poważne obrażenia.

Muhammad Mursi (1951-2019) – prezydent Egiptu od 30 czerwca 2012 do 3 lipca 2013, pierwszy demokratycznie wybrany i cywilny szef tego państwa. Wywodzący się z fundamentalistycznej organizacji Bractwo Islamskie polityk został obalony w wyniku zamachu stanu. Zmarł na zawał serca w budynku sądu. Według świadków, 68-letni polityk osunął się na podłogę podczas przesłuchania, które dotyczyło oskarżeń o domniemane nielegalne kontakty z palestyńskim Hamasem. Były prezydent odbywał karę 20 lat więzienia za podżeganie do zabójstwa manifestantów sprzeciwiających się jego rządom w 2012 r. i szpiegostwo na rzecz Kataru. Był też oskarżany m.in. o szpiegostwo na rzecz palestyńskiego Hamasu, Iranu i wspieranego przez ten kraj szyickiego libańskiego Hezbollahu. W 2015 roku został skazany na karę śmierci – podobnie jak inni członkowie zdelegalizowanego Bractwa Muzułmańskiego – choć rok później sąd kasacyjny unieważnił ten wyrok.

Billy Drago (1945-2019) – amerykański aktor, jeden z najsłynniejszych „czarnych charakterów” w historii Hollywood. Wystąpił w ponad 100 filmach i serialach. Uznanie przyniosła mu m.in. rola w „Nietykalnych” Briana De Palmy. Był niezwykle wszechstronnym aktorem. W czasie 40-letniej kariery występował w filmach akcji, komediach i horrorach, w teledyskach. Pracował również jako model i kaskader i występował jako piosenkarz country.

Judith Krantz (1928-2019) – autorka popularnych powieści romantycznych. Zajmowała się w pierwszym okresie swej kariery dziennikarstwem. Pisywała m.in. do magazynów dla kobiet „Cosmopolitan” i „Ladies Home Journal”. Dopiero w wieku 50 lat odkryła w sobie talent pisarski, który przyniósł jej sławę i pieniądze. Dołączyła w ten sposób do sfery, w której obracali się bohaterowie je powieści. Książki Krantz zostały przetłumaczone na 52 języki, a łączna sprzedaż wyniosła ponad 85 mln egzemplarzy.

Zmarli również m.in. Andrzej Ryński (1958-2019) – polski prawnik, sędzia Sądu Najwyższego. Max Wright (1943-2019) – amerykański aktor, najbardziej znany z roli Williego Tannera w serialu „Alf”. Florijana Ismaili (1995-2019) – reprezentantka Szwajcarii w piłce nożnej, utonęła w jeziorze Como. Miguel Angel Falasca (1973-2019) – argentyńsko-hiszpański siatkarz i trener. Grał m.in. w Skrze Bełchatów, z którą zdobył trzy tytułu mistrza Polski, a czwarty dołożył jako trener.

LIPIEC 2019

Kazimiera Wolniewicz (1926-2019) – działaczka konspiracji podczas II wojny światowej oraz uczestniczka powstania antykomunistycznego. 1 września 1939 była świadkiem bombardowania Wielunia przez Luftwaffe we wczesnych godzinach rannych, co było pierwszą zbrodnią wojenną dokonaną przez Niemców w Polsce. W czasie okupacji działała w Armii Krajowej. Po wojnie pozostała w konspiracji jako łączniczka Stanisława Sojczyńskiego ps. Warszyc – dowódcy Konspiracyjnego Wojska Polskiego. W lipcu 1946 została aresztowana za działalność antykomunistyczną i uwięziona w areszcie śledczym w Łodzi.

Wanda Warska (1932-2019) – ceniona wokalistka jazzowa i wykonawczyni poezji śpiewanej. Współtworzyła słynną „Piwnicę pod Baranami”. „Warska jest prawdziwą artystką. Proszę zwrócić uwagę, jak staroświecko brzmi dzisiaj ten zwrot – prawdziwy artysta. Dziś się tak nie mówi, mówi się: aktor, pianista, reżyser. Określamy w ten sposób profesję. Zawężamy i precyzujemy. Natomiast w słowie artysta, nie zawsze kryje się profesja. Było to określenie predyspozycji psychicznych. Określenie poważne, wręcz patetyczne, a czasami żartobliwe. Oznaczało tyle, co marzyciel, fantasta. Wanda Warska śpiewa, ale nie tylko śpiewa. Jest fascynującą osobowością, ma rzadką umiejętność wytwarzania własnej, niepowtarzalnej atmosfery. Ciepła, sympatyczna, jednocześnie trochę dziwaczka, taki kot, który chadza własnymi drogami” – pisała o artystce Agnieszka Osiecka.

Lee Iacocca (1924-2019) – amerykański menedżer przemysłu samochodowego, wieloletni prezes Forda i Chryslera. Był kluczową postacią we współtworzeniu forda mustanga i chryslera minivana – modeli, które zmieniły światową motoryzację. Osiągnięcia biznesmena sprawiły, że Demokraci poważnie rozważali jego kandydaturę na prezydenta USA w 1988 roku.

Al-Badżi Ka’id as-Sibsi (1926-2019) – prezydent Tunezji w latach 2014-2019. Jako młody prawnik występował jako adwokat członków Neo-Dustur, ugrupowania opowiadającego się za niepodległością Tunezji od Francji. Podczas arabskiej wiosny przez niecały rok pełnił funkcję premiera, opowiadał się za świeckością państwa i występował przeciwko islamistycznym organizacjom.

Zmarli również m.in. Adam Czartoryski (1948-2019) – polski dziennikarz i polityk, dyrektor TVP Rzeszów w latach 2003-2006. Piotr Paszkowski (1950-2019) – były rzecznik prasowy MSZ. 10 kwietnia 2010 potwierdził fakt katastrofy polskiego Tu-154 w Smoleńsku i śmierć wszystkich osób przebywających na pokładzie maszyny. Rip Torn (1931-2019) – amerykański aktor, reżyser i producent filmowy i telewizyjny. Laureat nagrody Emmy i nominowany do Oscara. Joao Gilberto (1931-2019) – brazylijski piosenkarz, gitarzysta i kompozytor, współtwórca bossa novy.

SIERPIEŃ 2019

Dawid Kostecki (1981-2019) – bokser, mistrz świata kilku federacji w wadze półciężkiej. Równolegle prowadził działalność przestępczą, został skazany m.in. za założenie i współkierowanie grupą przestępczą czerpiącą korzyści z nierządu, kierowanie zorganizowaną grupą przestępczą zajmującą się kradzieżami samochodów, odpowiadał też za domniemany handel narkotykami. Został znaleziony martwy w celi, oficjalnie popełnił samobójstwo przez powieszenie, ale jego śmierć wywołała liczne kontrowersje dotyczące możliwości zaistnienia zabójstwa, które prokuratura odrzuciła.

Jan Kulma (1924-2019) – uczestnik powstania warszawskiego, a także reżyser teatralny i telewizyjny, muzyk, filozof i pisarz. W konspiracji był m.in. jednym z łączników przenoszących przesyłki do placówki Delegatury Rządu na Kraj w Ośrodku Szkolno-Wychowawczym dla Dzieci Niewidomych w Laskach, w której działali też Zofia Morawska i Antoni Marylski, a kapelanem był ksiądz Stefan Wyszyński, późniejszy kardynał. Po wojnie wyreżyserował m.in. ponad 20 sztuk teatralnych i oper, w tym dla Teatru Telewizji.

Piotr Woźniak-Starak (1980-2019) – producent filmowy odpowiedzialny m.in. za film „Bogowie”, był również asystentem reżysera przy filmie „Katyń” Andrzeja Wajdy. Zmarł po wypadnięciu z motorówki na jeziorze Kisajno k. Giżycka na Mazurach. Jego zwłoki odnaleziono po pięciu dniach. Biegli uznali, że przyczyną zgonu były konsekwencje uszkodzenia mózgu, przypuszczalnie spowodowanego przez uderzenie łopat śruby motorówki. W chwili tragedii miał 1,7 promila alkoholu w organizmie.

Ferdinand Piech (1937-2019) – austriacki inżynier, menedżer i przedsiębiorca. Był jedną z najważniejszych postaci w historii niemieckiego przemysłu motoryzacyjnego. W latach 1993–2002 pełnił funkcję prezesa zarządu Volkswagen AG i był współtwórcą potęgi niemieckiej marki. Pod kierownictwem Piecha Volkswagen przejął luksusowe marki: Lamborghini, Bentley i Bugatti, a także popularne – czeską Skodę i hiszpańskiego Seata. Brał między innymi udział w projektowaniu aut sportowych i supersamochodów, jak m.in. Porsche 911, Audi Quattro oraz Bugatti Veyron, które stały się kamieniami milowymi światowej motoryzacji.

Zmarli również m.in. Dominik Płócienniczak (1985-2019) – piłkarz ręczny; rozegrał ponad 250 meczów w ekstraklasie; zginął w wypadku drogowym. Ludmiła Łączyńska (1923-2019) – aktorka radiowa, teatralna i telewizyjna. Znana z roli Wisi Matysiakowej w radiowym serialu „Matysiakowie”. Andrzej Rościszewski (1930-2019) – prawnik, adwokat, członek Trybunału Stanu. Dawda Kairaba Jawara (1924-2019) – w latach 1962–1970 pierwszy i jedyny premier Gambii, w latach 1970–1994 pierwszy prezydent Gambii. Został obalony wskutek puczu wojskowego. Peter Fonda (1940-2019) – ceniony amerykański aktor, dwukrotnie nominowany do Oscara. Felice Gimondi (1942-2019) – włoski kolarz, jeden z najwybitniejszych w historii. Jako jeden z siedmiu kolarzy w historii wygrał trzy wielkie wyścigi etapowe: Tour de France, Giro d’Italia oraz Vuelta a Espana. Jessi Combs (1980-2019) – amerykańska gwiazda telewizji i kierowca wyścigowy. Zginęła podczas próby bicia prędkości. Maria Krystyna (1947-2019) – księżniczka Niderlandów.

WRZESIEŃ 2019

Jan Kobuszewski (1934-2019) – wybitny aktor teatralny i filmowy oraz artysta kabaretowy. Występował m.in. w telewizji – zarówno w filmach, jak i serialach i spektaklach. Grał m.in. w „Rysiu”, „Czterdziestolatku”, „Graczykach”, „Klanie”, „Alternatywach 4”, czy „Zmiennikach”. Łącznie wystąpił w około dwóch tysiącach programów telewizyjnych. Nawet grając role epizodyczne tworzył wyraziste, zapadające w pamięć postacie. Był związany m.in. z Teatrem Narodowym i warszawskim Teatrem Kwadrat, a także wieloma kabaretami, m.in. „Dudek” i „Kabaretem Olgi Lipińskiej”. „Był nam niezwykle bliski nie tylko dzięki swojej sztuce, ale też dzięki temu, co prezentował sobą jako człowiek” – napisał prezydent. Andrzej Duda zwrócił też uwagę, że Kobuszewski był nazywany „polskim Chaplinem”.

Kornel Morawiecki (1941-2019) – fizyk i działacz opozycji antykomunistycznej w czasach PRL. W latach 80. założył „Solidarność Walczącą”, która stała się najbardziej radykalną i bardzo mocno zakonspirowaną organizacją. Wydawała w podziemiu około 100 tytułów gazet i czasopism, realizowała audycje radiowe i organizowała demonstracje. Sam Morawiecki był wówczas jednym z najbardziej poszukiwanych przez SB działaczem podziemia. Był też działaczem, któremu udało się najdłużej ukrywać – aresztowano go dopiero w listopadzie 1987. Ponieważ w tamtym czasie władze PRL nie chciały mieć więźniów politycznych, podstępem zmuszono Morawieckiego do wyjazdu za granicę. Po kilku miesiącach potajemnie wrócił do kraju. Działacz krytykował rozmowy Okrągłego Stołu, wzywał też do bojkotu kontraktowych wyborów 4 czerwca 1989. W 2015 roku uzyskał mandat poselski i został marszałkiem seniorem. – Kornel Morawiecki chciał wolnej, niepodległej Polski, nie godził się na żadną inną; był pod tym względem niezłomny – mówił prezydent Andrzej Duda podczas mszy pogrzebowej ojca premiera Mateusza Morawieckiego.

Robert Mugabe (1924-2019) – zimbabwejski działacz niepodległościowy, premier Zimbabwe w latach 1980–1987 i prezydent w latach 1987–2017. Bohater walki niepodległościowej stał się z czasem dyktatorem, doprowadzając kraj do zapaści gospodarczej i społecznej. Reżim Mugabego był oskarżany przez rządy i organizacje międzynarodowe – również afrykańskie – o łamanie praw człowieka i ograniczanie wolności. W kraju na porządku dziennym były prześladowania białych farmerów czy korupcja. Został obalony w wyniku zamachu stanu.

Jacques Chirac (1932-2019) – premier Francji w latach 1974–1976 i 1986–1988 oraz prezydent w latach 1995-2007. W czasie prezydentury Chiraca Francja przystąpiła do wspólnej europejskiej waluty i zniosła obowiązkową służbę wojskową. Chirac skrócił kadencję prezydenta z siedmiu do pięciu lat. Był również przeciwny inwazji na Irak pod dowództwem USA, w 2003 roku. W związku z kłopotami zdrowotnymi Chirac przez kilka lat prawie nie pokazywał się publicznie.

Zmarli również m.in. Hubert Czuma (1930-2019) – jezuita, działacz opozycji w okresie PRL. Pochodził z rodziny o tradycjach niepodległościowych, jego brat Andrzej był więźniem w czasach PRL i posłem III RP. Władysław Krupka – scenarzysta komiksowy, twórca serii komiksowej „Kapitan Żbik”, autor powieści kryminalnych, podpułkownik Milicji Obywatelskiej. Zajn al-Abidin ibn Ali (1936-2019) – prezydent Tunezji w latach 1987-2011. Stracił urząd podczas tzw. arabskiej wiosny i udał się na emigrację. Camilo Sesto (1946-2019) – popularny hiszpański piosenkarz, sprzedał ponad 175 mln płyt na całym świecie. Giennadij Manakow – radziecki i rosyjski kosmonauta. Łącznie spędził w kosmosie 309 dni, 21 godzin i 18 minut. Ric Ocasek (1944-2019 – amerykański muzyk i producent muzyczny pochodzenia czeskiego, znany głównie jako wokalista i gitarzysta nowofalowej formacji The Cars.

PAŹDZIERNIK 2019

Jan Szyszko (1944-2019) – leśnik, nauczyciel akademicki i polityk. Był ministrem środowiska w latach 1997–1999 w rządzie Jerzego Buzka, w latach 2005–2007 w rządzie Kazimierza Marcinkiewicza i Jarosława Kaczyńskiego, w latach 2015–2018 w gabinetach Beaty Szydło i Mateusza Morawieckiego oraz posłem na Sejm V, VI, VII, VIII kadencji. – Prof. Jan Szyszko był niezwykle oddany sprawie Rzeczypospolitej i polskiego środowiska naturalnego; był zarazem racjonalny, cały czas bazujący na swojej ogromnej wiedzy i pogłębiający tę wiedzę – mówił prezydent Andrzej Duda podczas uroczystości pogrzebowych.

Bohdan Butenko (1931-2019) – ceniony grafik, ilustrator, autor komiksów i książek, twórca scenografii dla Kabaretu Starszych Panów, projektant lalek i dekoracji do teatrów lalkowych. Był współpracownikiem wydawnictw dla dzieci i młodzieży: „Misia”, „Płomyczka”, „Płomyka”, „Świerszczyka” i „Świata Młodych”. Sam także był autorem książek i twórcą postaci Kwapiszona, Gapiszona, Gucia i Cezara. Przez blisko 20 lat współpracował z TVP.

Karel Gott (1939-2019) – czeski piosenkarz. Uznawany jest za najbardziej znanego czeskiego, a wcześniej czechosłowackiego, piosenkarza w historii. Szacuje się, że sprzedał nawet 100 mln płyt na całym świecie. Był niezwykle wszechstronnym artystą, śpiewał między innymi piosenki pop, arie operowe i operetkowe, adaptacje klasycznych pieśni, narodowych i ludowych piosenek, aranżacje melodii z musicali i piosenki country, do tego malował i był aktorem.

Władimir Bukowski (1942-2019) – rosyjski dysydent, pisarz i obrońca praw człowieka w ZSRR. Władze sowieckie wielokrotnie więziły go za organizowanie demonstracji w obronie dysydentów. Dzięki Bukowskiemu Zachód dowiedział się o sowieckiej praktyce zamykania dysydentów w szpitalach psychiatrycznych; on sam w tzw. psychuszkach spędził w sumie niemal 12 lat.

Zmarli również m.in. Janusz Kondratiuk (1943-2019) – reżyser i scenarzysta. Wiesław Czapiewski (1960-2019) – lekkoatleta i trener lekkiejatletyki, szkolił m.in. Sebastiana Chmarę, Pawła Wojciechowskiego oraz swojego syna Szymona Czapiewskiego. Michał Ziółkowski – raper występujący pod pseudonimem „Zioło”. Aleksiej Leonow (1934-2019) – radziecki kosmonauta, pierwszy człowiek, który wyszedł w otwartą przestrzeń kosmiczną. Angel Perez Garcia – hiszpański były piłkarz m.in. Realu Madryt oraz trener, który prowadził m.in. Piasta Gliwice. Ginger Baker (1939-2019 – legendarny brytyjski perkusista, członek m.in. grupy Cream. Gustav Gerneth (1905-2019) – urodzony w z Szczecinie niemiecki superstulatek. Od 20 stycznia 2019 najstarszy człowiek na świecie.

#wszystkich świętych #1 listopada #kornel morawiecki #jan kobuszewski #jan szyszko #stan lee #jan olszewski #zaduszki