– Czerwiec 1976 roku był dla Polaków niezwykle ważnym wydarzeniem na drodze do wolności. Radom, obok Ursusa i Płocka, stał się miastem symbolem, z którego narodziła się późniejsza „Solidarność” – powiedział premier Mateusz Morawiecki w poniedziałek, podczas uroczystości upamiętniającej 42. rocznicę protestu robotniczego w Radomiu. „Z radomskiego Czerwca narodził się polski Sierpień. Polacy poczuli, że mogą i powinni przeciwstawić się totalitarnemu systemowi” – napisał prezydent Andrzej Duda w odczytanym liście.
„42 lata temu robotnicy upomnieli się o godność człowieka i ludzkiej pracy. Wobec władzy, która z dnia na dzień narzuciła podwyżki cen żywności, radomianie okazali jedność i determinację, a strajk, którego celem były najpierw postulaty ekonomiczne, szybko stał się wołaniem o prawdę i wolność. Pewny siebie komunistyczny reżim postanowił zlekceważyć protestujących, wywołując tym większe rozgoryczenie i złość. Strajk został stłumiony, a na strajkujących spadły brutalne represje – aresztowania, milicyjne ścieżki zdrowia, zwolnienia z pracy z wilczym biletem. Były także ofiary śmiertelne, wśród nich – brutalnie pobity ks. Roman Kotlarz” – przypomniał w liście prezydent.
„Ale represje wobec robotników Radomia, Ursusa i Płocka wywołały fale solidarności. To od wydarzeń czerwcowych bierze swoje źródło KOR – Komitet Obrony Robotników, ROBCIO – Ruch Obrony Praw Człowieka i Obywatela, a potem Solidarność. Z radomskiego Czerwca narodził się polski Sierpień. Polacy poczuli, że mogą i powinni przeciwstawić się totalitarnemu systemowi. Dziś wspominamy te wydarzenia w wolnej Polsce, w roku, gdy z dumą świętujemy stulecie polskiej niepodległości. (...) Nie byłoby jednak wolności i niepodległości, gdyby nie Radomski Czerwiec. (...) Państwo polskie wciąż ma dług wdzięczności wobec bohaterów walki z komunizmem, bohaterów radomskiego czerwca, którzy sprawie wolności poświęcili bardzo wiele” – napisał Andrzej Duda.
25 czerwca 1976 r. robotnicy Radomia, Ursusa i Płocka wyszli na ulice w proteście przeciwko podwyżkom cen. Społeczne protesty brutalnie stłumiła milicja i SB; w całej Polsce aresztowano około 2,5 tys. osób. #Czerwiec76 #Pamiętamy pic.twitter.com/t8b7gVT2zh
— Kancelaria Prezydenta (@prezydentpl) 25 czerwca 2018
Z kolei obecny na uroczystości premier Morawiecki wspomniał m.in. Jana Krzysztofa Kelusa, który w swojej »Balladzie o szosie E7« śpiewał: »I tylko nie wiem czy będę umiał znowu pojechać szosą E-ileś, gdy przyjdzie pora i co odpowiem, gdy mnie ktoś spyta: gdzie wtedy byłeś?«. – Wy, bohaterowie tamtych trudnych dni, trudnych miesięcy wiedzieliście dobrze, gdzie wtedy być – zwrócił się do obecnych. – Bardzo dobrze również wiedział, gdzie być, obecny tutaj z nami pan minister Antoni Macierewicz – podkreślił.
„Nie wahali się ponieść sztafetę wiodącą nas ku wolności”
Premier powiedział, również, że „wtedy, właśnie w roku '76 i '77 (...) do PZPR wstępowali młodzi aktywiści, którzy później w latach 80., w czasach Jaruzelskiego i w latach III RP robili zdumiewające kariery”. – Oni czasami dzisiaj mają czelność uczyć nas tego, czym jest wolność, walka o wolność i walka o demokrację – dodał. – To jest właśnie to częste pomieszanie pojęć – ocenił Mateusz Morawiecki.
Szef rządu zwrócił uwagę, że to „bohaterowie tamtego Czerwca są wielkim świadectwem walki o wolność”. – I jaką odwagą musieli charakteryzować się ci tutaj obecni – ludzie, robotnicy, którzy mieli przecież w świeżej pamięci tę śmierć prawie 50 osób zamordowanych, zastrzelonych i zakatowanych przez zomowców i przez esbeków z 1970 roku, ale jednak nie wahali się ponieść tę sztafetę, tę pałeczkę, wiodącą nas ku wolności – podkreślił premier.
Msza św. i Krzyże Wolności i Solidarności
Najważniejszym punktem poniedziałkowych uroczystości w Radomiu była msza święta odprawiona na skrzyżowaniu ulic 25 Czerwca i Stefana Żeromskiego, w sąsiedztwie kamienia upamiętniającego robotniczy protest i niedaleko miejsca, w którym rozgrywały się najważniejsze wydarzenia w czerwcu 1976 roku w mieście.
Premier @MorawieckiM w #Radom: W imieniu Rządu RP bohaterom tamtych lat, tamtych dni chciałbym gorąco podziękować za Waszą odwagę, gotowość do działania, za to, że jesteście przykładem dla ludzi, jak trzeba walczyć o godność i o wolność Rzeczypospolitej. Cześć i chwała bohaterom.
— Kancelaria Premiera (@PremierRP) 25 czerwca 2018
Premier @MorawieckiM w #Radom: Wtedy również w roku '76 i '77 do PZPR wstępowali młodzi aktywiści, którzy później w latach 80. w czasach Jaruzelskiego i w czasach III RP zrobili zdumiewające kariery państwowe i dziś mają czelność nas uczyć czym jest walka o wolnośc i demokrację.
— Kancelaria Premiera (@PremierRP) 25 czerwca 2018