Narodowy Dzień Pamięci Polaków ratujących Żydów. „Czcimy bohaterów”

Od modlitwy przy grobie rodziny Ulmów w Markowej koło Łańcuta (woj. podkarpackie) rozpoczęły się w sobotę obchody Narodowego Dnia Pamięci Polaków ratujących Żydów pod okupacją niemiecką. – Jest to wielki dzień dla polskiej historii, dla uczczenia naszych bohaterów narodowych. Pamiętajmy, że Polacy ratujący Żydów to jedni z największych bohaterów w naszych dziejach" - powiedział wiceprezes IPN dr Mateusz Szpytma.

Wiceszef IPN Zaznaczył, że Polaków ratujących Żydów „jest wśród nas coraz mniej”. – Na nas spoczywa obowiązek pamięci o tym co czynili w czasach II wojny światowej. Chcemy żeby pamięć o nich wytrwała także w następnych pokoleniach – podkreślił.

Po modlitwie przy grobie Ulmów w miejscowym kościele pw. św. Doroty została odprawiona msza św. w intencji ich rychłej beatyfikacji. Przewodniczył jej biskup pomocniczy archidiecezji przemyskiej Stanisław Jamrozek. Potem w Muzeum im. Ulmów zaplanowano m.in. spotkanie z przedstawicielami polskich Sprawiedliwych.

W uroczystościach uczestniczą w nich m.in. szefowa Kancelarii Prezydenta RP Halina Szymańska i prezes Instytutu Pamięci Narodowej dr Jarosław Szarek oraz reprezentanci Polskiego Towarzystwa Sprawiedliwych Wśród Narodów Świata.

W sobotę, 24 marca, obchodzony jest Narodowy Dzień Pamięci Polaków ratujących Żydów pod okupacją niemiecką. Święto ustanowione zostało przez parlament z inicjatywy prezydenta Andrzeja Dudy. Wybór daty nawiązuje do dnia, w którym Niemcy w 1944 r. zamordowali rodzinę Ulmów.

Wymordowali całą rodzinę

Nad ranem 24 marca 1944 r. w Markowej niemieccy żandarmi zamordowali ośmioro Żydów oraz ukrywających ich Józefa Ulmę i będącą w zaawansowanej ciąży jego żonę Wiktorię. Niemcy zabili też szóstkę ich dzieci. Najstarsza, Stasia, miała osiem lat, najmłodsze dziecko – półtora roku.

Prawdopodobnie od końca 1942 r. Ulmowie ukrywali członków trzech żydowskich rodzin: Didnerów, Gruenfeldów i Goldmanów. Byli to handlarz bydłem z Łańcuta Saul Goldman z czterema nieznanymi z imienia synami oraz dwie córki i wnuczka Chaima Goldmana z Markowej. Jedna z córek Goldmana, która zginęła z nieznaną z imienia swoją córeczką, nazywała się Lea Didner, a jej siostra Gienia (używająca także imienia Gołda) Gruenfeld.

Józef Ulma urodził się w 1900 r. Był znanym w okolicy utalentowanym sadownikiem, hodował też pszczoły i jedwabniki. Był zarazem społecznikiem, bibliotekarzem i działaczem katolickim, członkiem ZMW RP „Wici”, w tym przewodniczącym komisji wychowania rolniczego przy powiatowym zarządzie tej organizacji. Jego wielką pasją było fotografowanie. O dwanaście lat młodsza żona Wiktoria zajmowała się domem i dziećmi.

W 1995 r. Józefowi i Wiktorii nadano pośmiertnie tytuł Sprawiedliwych wśród Narodów Świata. W 2010 r. prezydent Lech Kaczyński odznaczył ich Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski. 17 marca 2016 r. otwarte zostało w Markowej pierwsze w Polsce Muzeum Polaków Ratujących Żydów, które przyjęło ich imię. Trwa proces beatyfikacyjny całej rodziny.

W liczącej ok. 4,5 tys. mieszkańców Markowej Ulmowie nie byli jedyną rodziną, która ukrywała Żydów. 21 innych Żydów przeżyło okupację w sześciu chłopskich domach. Przed II wojną światową w Markowej mieszkało około 120 Żydów.

Wyjątkowa wystawa

Również w sobotę w Gdańsku została otwarta wystawa, na której można zobaczyć przedwojenne i wojenne zdjęcia Polaków pomagających Żydom uchronić się przed Holocaustem. Wystawa zostanie otwarta w Muzeum II Wojny Światowej.

– To fotografie bohaterów przy codziennych czynnościach. Niektóre z nich pochodzą z domowych albumów, inne z archiwów – powiedział Aleksander Masłowski z Muzeum II Wojny Światowej. Dodał, że nawet najmłodsi powinni zobaczyć twarze tych, którzy w imię ratowania innych narażali własne życie.

W ramach Narodowego Dnia Pamięci Polaków ratujących Żydów pod okupacją niemiecką IPN przygotował w 17 miastach pokazy filmów dokumentalnych na ten temat. Zapowiedział też, że poniedziałek w prasie regionalnej ukaże się dodatek edukacyjny IPN „Sprawiedliwi wśród Narodów Świata”.

Na kanwie historii rodziny Ulmów - Józefa i jego ciężarnej żony Wiktorii oraz ich sześciorga dzieci, zamordowanych przez Niemców, jest osnuty spot Instytutu Pamięci Narodowej, wyemitowany z okazji narodowego dnia pamięci.

#narodowy dzień pamięci polaków pomagających żydom #ulmowie #rodzina