Będzie szybciej, prościej i skuteczniej. Parlament Europejski i Rada UE osiągnęły porozumienie w sprawie utworzenia wspólnej, unijnej listy bezpiecznych krajów pochodzenia, której celem jest znaczące przyspieszenie procedur azylowych. Nowe rozwiązanie ma ujednolicić podejście państw członkowskich, ograniczyć nadużycia systemu azylowego oraz skoncentrować wsparcie na osobach rzeczywiście potrzebujących ochrony międzynarodowej. Uzgodnione rozwiązanie opiera się na propozycji przedstawionej wcześniej przez Komisję Europejską i ma stanowić jedno z kluczowych narzędzi usprawniających funkcjonowanie wspólnego systemu azylowego.Jednolita lista dla całej UEEuroposłowie zakończyli negocjacje z Radą UE, osiągając nieformalne porozumienie w sprawie ustanowienia ogólnounijnej listy bezpiecznych krajów pochodzenia. Oznacza to, że państwa członkowskie będą korzystać z tego samego wykazu przy rozpatrywaniu wniosków azylowych.Na liście znalazły się: Bangladesz, Kolumbia, Egipt, Kosowo, Indie, Maroko oraz Tunezja. Wnioski o azyl składane przez obywateli tych państw będą rozpatrywane w trybie przyspieszonym. Osoby ubiegające się o ochronę międzynarodową będą musiały wykazać, że w ich indywidualnym przypadku kraj pochodzenia nie może zostać uznany za bezpieczny.Czytaj także: Sondaż: Niemcy chcą innej polityki azylowejKryteria uznania kraju za bezpiecznyUznanie państwa trzeciego za bezpieczny kraj pochodzenia na poziomie Unii Europejskiej będzie odbywało się zgodnie z warunkami określonymi w rozporządzeniu w sprawie procedur azylowych oraz z nowymi zasadami uzgodnionymi w ramach porozumienia.Lista ma charakter otwarty i w przyszłości może zostać rozszerzona. Każda zmiana będzie jednak wymagała zastosowania zwykłej procedury ustawodawczej UE, z udziałem Parlamentu Europejskiego i Rady UE. Czytaj także: Straż Graniczna zaostrza kurs wobec migrantów łamiących prawoKraje kandydujące do UEZgodnie z porozumieniem, państwa kandydujące do członkostwa w UE co do zasady również będą uznawane za bezpieczne kraje pochodzenia.Wyjątki będą możliwe w sytuacjach szczególnych, takich jak występowanie masowej, nieukierunkowanej przemocy w związku z konfliktem zbrojnym.Innymi przesłankami do odstępstwa mogą być m.in. wysoki – przekraczający 20 proc. – wskaźnik uznawalności wniosków azylowych na poziomie UE lub objęcie danego kraju sankcjami gospodarczymi w związku z naruszeniami praw podstawowych i wolności. W takich przypadkach Komisja Europejska będzie zobowiązana do informowania Parlamentu Europejskiego.Czytaj także: Premier Słowacji krytykuje pakt migracyjny: To dyktatMonitorowanie i możliwość zawieszenia statusuKomisja Europejska będzie na bieżąco monitorować sytuację w krajach umieszczonych na liście, a także w państwach kandydujących do UE. Jeżeli okoliczności ulegną zmianie, Komisja będzie mogła zareagować, w tym czasowo uznać, że dany kraj nie spełnia już kryteriów bezpieczeństwa.Jeżeli zagrożenia, takie jak przemoc, mają charakter regionalny, decyzja może dotyczyć jedynie części terytorium danego państwa lub jasno określonych grup osób.Kompetencje państw członkowskich i sądówPaństwa członkowskie zachowają prawo do wyznaczania dodatkowych bezpiecznych krajów pochodzenia na poziomie krajowym, z wyjątkiem tych państw, których status został zawieszony na poziomie UE.W przypadku sądowej kontroli decyzji na szczeblu krajowym główny nacisk powinien być położony na ocenę indywidualnej sytuacji osoby ubiegającej się o azyl. Uzgodniony tekst podkreśla również, że zgodnie z traktatami UE to Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej jest właściwy do orzekania o ważności decyzji UE dotyczących uznania kraju trzeciego za bezpieczny kraj pochodzenia.Czytaj także: Ruszyły kontrole na granicach. Pierwsze zatrzymaniaNowe przepisy i harmonogram wdrażaniaPorozumienie przewiduje, że zarówno na poziomie unijnym, jak i krajowym, możliwe będzie uznanie państwa trzeciego za bezpieczny kraj pochodzenia lub bezpieczny kraj trzeci z określonymi wyjątkami – na przykład dla części jego terytorium lub konkretnych kategorii osób.Niektóre z tych rozwiązań będą mogły być stosowane jeszcze przed pełnym wejściem w życie unijnego prawa azylowego, zaplanowanym na czerwiec 2026 roku. Państwa członkowskie zyskają również możliwość wcześniejszego stosowania przyspieszonych procedur granicznych wobec wnioskodawców pochodzących z krajów, dla których wskaźnik uznawalności azylu w UE jest niższy niż 20 proc.Rozporządzenie w sprawie procedur azylowych, przyjęte w maju 2024 roku jako część paktu o migracji i azylu, będzie w pełni stosowane od 12 czerwca 2026 roku.Czytaj także: Kryzys migracyjny. Hiszpańska granica naszpikowana zaawansowanymi technologiamiGłos sprawozdawcy Parlamentu EuropejskiegoSprawozdawca Parlamentu Europejskiego Alessandro Ciriani (ECR, Włochy) podkreślił, że osiągnięte porozumienie stanowi punkt zwrotny w podejściu UE do zarządzania migracją. Jego zdaniem Unia zyskuje jasne i wiążące narzędzia do reagowania na presję migracyjną.Jak zaznaczył, przyjęta lista – obejmująca zarówno kraje kandydujące do UE, jak i Tunezję, Egipt, Indie, Kolumbię, Bangladesz, Maroko i Kosowo – nie jest jedynie rozwiązaniem administracyjnym. Ma ona realnie przyspieszyć procedury, umożliwić lepsze ukierunkowanie zasobów na osoby faktycznie potrzebujące ochrony oraz ograniczyć nadużycia obciążające krajowe systemy azylowe.Kolejne krokiAby nowe przepisy mogły wejść w życie, porozumienie musi zostać formalnie przyjęte zarówno przez Parlament Europejski, jak i Radę UE.Czytaj także: Decyzja zapadła. Hiszpania bliska legalizacji setek tysięcy imigrantów